12 
Yan
2022
11:38
82
32
2257
Virtual karabakh

Ermənistan-Türkiyə nizamlanmasında hansı tərəf daha çox maraqlıdır? – RUSİYADAN MÜSAHİBƏ

12 Yan, 2022
11:38
2257

Ermənistan-Türkiyə nizamlanmasında hansı tərəf daha çox maraqlıdır? – RUSİYADAN MÜSAHİBƏ

Bizim WhatsApp kanalımıza buradan abunə ola bilərsiniz

Rusiya Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun elmi işçisi Nadejda Qlebova Ermənistan-Türkiyə münasibətlərinin nizamlanması ilə bağlı son vəziyyəti Oxu.Az-a şərh edib.

- Moskvada Türkiyə ilə Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşması ilə bağlı xüsusi nümayəndələrin görüşündən nə gözləmək olar? Bu daha çox rəsmi danışıqlar olacaq, yoxsa daha böyük bir işin başlanğıcıdır?

- Mənim fikrimcə, bu, Ermənistan-Türkiyə münasibətlərində yeni mərhələnin başlanğıcıdır. Bu ölkələrin artıq 2009-cu il Sürix Protokollarından qarşılıqlı münasibət təcrübəsi var. O zaman onlar bir-birlərinə qarşı əhəmiyyətli sayda iddiaları həll etməyə çox yaxın görünürdülər. Amma belə olmadı. İndi hər iki ölkə qarşılıqlı əməkdaşlığa cığır açmaq imkanı verən yeni prinsipial tarixi şəraitlə üz-üzədir. Sərdar Kılıç böyük təcrübəyə malik türk diplomatı, Ruben Rubinyan Ermənistan xarici siyasətinin gənc nümayəndəsidir. Onları bu danışıqlara yönəltməklə, hər bir tərəf öz maraqlarının maksimum təmin olunmasına riayət etməklə və əvvəlki barışmazlığın indiki məqama uyğun olmadığını başa düşməklə, saziş bağlamaqda ümidlidir.

- Ermənistan-Türkiyə münasibətlərinin nizamlanmasında hansı tərəf daha çox maraqlıdır? İrəvanda çoxları hesab edir ki, bu, Türkiyədir, çünki o, Ermənistana nüfuz edəcək və onu ən azı iqtisadi cəhətdən mənimsəyəcək. Türkiyədə hesab edirlər ki, münasibətlərin nizamlanması ilk növbədə bütün regionun, xüsusən də Ermənistanın maraqlarına uyğundur.

- Mənə elə gəlir ki, hazırkı vəziyyətdə hər iki tərəf maraqlıdır. Türkiyə əsas xüsusiyyətini - “yumşaq güc”ünü və öz milli maraqlarına təhlükə yarandığı halda “sərt güc”ünü nümayiş etdirməyə hazır olduğunu saxlamaqla, strateji inkişaf planı çərçivəsində xarici siyasətinin sistemli şəkildə diversifikasiyasına davam edir. Ermənistan üçün bu, müharibədə məğlubiyyətindən sonra özünün xarici siyasət çəkisini artırmaq və regionda rol oynayan ölkə kimi statusunu təsdiqləmək üçün yeni imkandır.

- Ermənistandakı radikal erməni müxalifəti niyə tez-tez hansısa antierməni “Türkiyə-Rusiya sövdələşməsi”ndən danışır? Bunun üçün əsas varmı?

- “Sövdələşmə” termininin özü, Ermənistanda radikal müxalifətin bütün ritorikası bizdə hər hansı problemdən və ya münaqişə vəziyyətindən çıxış yolu ilə ağlabatan dialoqun mümkünlüyünə şübhə yaradır. Ermənistanın problemləri həll etməklə bağlı heç bir istəyinin olmaması, amma bütün problemlərin səbəblərini başqalarının üzərinə ataraq, xarici qüvvələri günahlandırmağa kifayət qədər infantil arzunun olması da mümkündür. Rusiyanın Ermənistanı “qohum Türkiyəyə” “təslim etməsi” ilə bağlı danışıqlar təxribatdan başqa bir şey deyil.

- Bəs etirazlar Türkiyə ilə Ermənistan arasında danışıqlar prosesini poza bilərmi?

- Hansı etirazlardan söhbət getdiyini aydınlaşdırmaq istərdim. Söhbət piket və mitinqlərdən gedirsə, o zaman - yox. Söhbət siyasi və iqtisadi elitanın müqavimətindən gedirsə, bu, tamamilə mümkündür. Düzdür, bu elitanın nəyin bahasına olursa-olsun, bir-birinin görüşünə getməyə meylli olduğunu deməyə əsas var. Türkiyə Ermənistanla hava yolu ilə çarter reyslərini bərpa etməyə hazırlaşır və Ermənistan Türkiyə məhsullarının idxalına qoyulan qadağanı 2022-ci il yanvarın 1-dən sonra uzatmayıb. Məhz bu addımlar tərəflərin bir-birinə real münasibətindən, danışıqlar prosesindən xəbər verir.

- Bəs “3+3” platformasının perspektivi varmı? Və doğrudanmı Qərb bu formatı məhv edə biləcək qədər bəyənmir?

- Hazırda “2+3” formatından (Azərbaycan, Ermənistan+Rusiya, Türkiyə, İran) danışmaq daha ədalətlidir. Ən azından 2021-ci il dekabrın 10-da Moskvada xarici işlər nazirlərinin müavinləri səviyyəsində keçirilən görüşə görə bunu deməyə əsas var. Düşünürəm ki, əsas problem təfərrüata varmadan, bu formatın arxasında nəyin dayandığını anlamayan bədnam “Qərb”də deyil. Hazırda əsas problem bu platformanın əsaslanmalı olduğu konsepsiyanın hazırda zəif qurulmuşa malik olmasıdır. Bütün iştirakçı ölkələrin regionda digər üzvlərlə rəqabətə girən ortaq maraqları var. Hələlik format daxilində çətin vəziyyətlərin həlli üçün tarazlaşdırıcı alətlər yoxdur, lakin bu o demək deyil ki, onlar hazırlanmayacaq. 

Nair Əliyev

Bizimlə əlaqə saxlayın

Digər Siyasət xəbərləri