Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Azerbaycan Televizyonuna röportaj verdi

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 29 Aralık'ta Haydar Aliyev Uluslararası Havalimanı'nda Azerbaycan Televizyonu'na röportaj verdi.

Oxu.Az, AZERTAC'a atıfta bulunarak röportajı sunuyor.

Gazeteci: Merhaba Sayın Cumhurbaşkanı.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev: Merhaba.

Gazeteci: Maalesef geçtiğimiz günlerde bizi derinden sarsan bir olay yaşandı. 25 Aralık'ta Bakü-Grozni güzergahında sefer yapan AZAL'a ait uçağın Kazakistan'ın Aktau şehri yakınlarında kaza yapması ve sonrasında yaşanan gelişmelerle ilgili görüşlerinizi öğrenmek isterdik.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev: Bu konuda Sankt Petersburg'daki BDT Zirvesi'ne uçarken bilgi aldım, bilgilendirildim, hemen talimat verdim ve uçak geri - Bakü'ye döndü. Bakü'ye gelir gelmez burada havalimanında acil bir toplantı düzenledim. Daha Bakü'ye dönüş yolundayken benim talimatımla Devlet Komisyonu kuruldu ve ilgili kurumların temsilcilerinden oluşan heyet derhal Aktau şehrine gönderildi. Çünkü hemen işe başlamaları gerekiyordu. Öncelikle uçak enkazının durumunu incelemeli, yerinde gözlem yapmalı, video ve fotoğraf materyalleri elde etmeli ve bunları kamuoyuna sunmalıydılar.

Aynı zamanda, Azerbaycan doktorlarından oluşan bir grup gönderilmişti. Kazakistan tarafı yaralıları iyileştirmek ve onlara tıbbi hizmet vermek için elinden geleni yapmasına rağmen. Aynı zamanda, benim talimatımla Azerbaycan Başsavcılığı ceza davası açmıştır ve biliyorum ki, hem Kazakistan'da hem de Rusya'da benzer adımlar atılmıştır.

Doğal olarak ilk versiyonlar üzerinde çalışma başladı. Elbette, son versiyon "kara kutu"lar açıldıktan sonra belli olacak. Ancak ilk versiyonlar da yeterince sağlam ve gerçeklere dayanıyor. Gerçekler ise şundan ibaret ki, Azerbaycan'ın sivil uçağı Rusya topraklarında, Grozni şehrinin yakınlarında dışarıdan hasar almış ve kontrolü neredeyse kaybetmiştir. Şunu da biliyoruz ki, uçağımız elektronik karıştırma araçları tarafından kontrol edilemez duruma getirilmiştir. Bu, uçağa verilen ilk zarardır. Aynı zamanda, yerden açılan ateş sonucunda uçağın kuyruk kısmı da büyük ölçüde hasar görmüştür ve hemen, aynı gün ekibimiz Aktau şehrinde bu video materyalleri düzenlediğinde kamuoyu da bu konuyla bilgilendirildi. Gövdenin delik deşik olması, elbette, gösteriyor ki, bilmiyorum, ilk olarak kimin tarafından ortaya atılan kuş versiyonu tamamen gündemden çıkarıldı. Olabilir ki, uçak hasar aldığında, darbe aldığında pilot bunu kuşların uçakla çarpışması olarak algılayabilirdi. Çünkü muhtemelen kimsenin aklına gelmezdi ki, bizim için dost olan bir ülkede uçağımıza yerden ateş açılsın. Ancak ne yazık ki, Rusya'nın bazı çevreleri bu versiyon üzerinde durmayı tercih etmişlerdi. Bizi üzen ve şaşırtan noktalardan biri de Rusya'nın resmi kurumlarının herhangi bir gaz tüpünün patlamasıyla ilgili versiyonlar öne sürmesiydi. Yani, bu, açıkça gösteriyordu ki, Rusya tarafı meseleyi örtbas etmek istiyor ve elbette, bu, kimseye onur getirmez. Doğaldır ki, uçağımız kazara vuruldu. Doğaldır ki, burada herhangi bir kasıtlı terör eylemi meselesinden söz edilemez. Bu yüzden kendi suçunu itiraf etmek, dost ülke sayılan Azerbaycan'dan zamanında özür dilemek ve bunu kamuoyuna bildirmek - bütün bunlar yapılması gereken tedbirler ve adımlardı. Ne yazık ki, ilk üç gün boyunca biz Rusya'dan saçma versiyonlardan başka hiçbir şey duymadık.

Elbette, kazanın ayrıntıları tam olarak araştırılacak. Bundan hiç şüphem yok. Şunu da belirtmeliyim ki, Azerbaycan ilk günden itibaren uluslararası uzmanlardan oluşan bir grubun bu işle ilgilenmesini destekliyordu. Rusya tarafı bize resmi olarak Devletlerarası Havacılık Komitesi'nin bu işi araştırmasını önermişti. Biz ise bunu kesinlikle reddettik. Sebep de açık. Çünkü bu kurumun daha çok Rus yetkililerden oluştuğu ve başında Rus vatandaşlarının bulunduğu bir sır değil. Burada objektiflik tam olarak sağlanamayabilirdi. Eğer kaza olduktan hemen sonra Rusya tarafından adil ve uygun adımlar görsek, belki buna itiraz etmezdik. Ancak gördük ki, burada olayı örtbas etme çabaları açıkça görülüyor.

Bu nedenle hem Kazakistan tarafıyla yakın temas halindeyken bu tutumumuzu bildirdik, hem de Rusya tarafına pozisyonumuzu bildirdik ki, sadece uluslararası uzmanlardan oluşan çalışma grubu kurulmalı ve kuruldu. Orada uçağın üretici firması - Embraer'in temsilcileri, Brezilya'nın ilgili kurumlarının temsilcileri, Azerbaycan, Kazakistan ve Rusya'nın, ayrıca Devletlerarası Havacılık Komitesi'nin temsilcileri de var. Ancak lider rollerde değil, sadece çalışma grubunun üyeleri olarak. Yine söylüyorum, kara kutular açıldıktan sonra ve daha detaylı bilgi elde ettiğimizde olayın tüm ayrıntıları ortaya çıkacak ve bugün hala soru olarak kalan birçok konuya açıklık getirilecek. Örneğin, uçak neden Grozni şehrine inemedi? Elektronik karıştırmanın uçağın kontrolüne etkisi ne derecedeydi? Havada indirilen darbe ve uçağın yanındaki patlamanın sonuçları ne kadar etkili oldu? Çünkü şunu da belirtmeliyim ki, bu açık gerçeği inkar etmek ve burada göz boyama çabaları hem saçmalık hem de akılsızlıktır. Çünkü neyse ki mürettebatın kahramanlığı sayesinde öyle bir olay oldu ki, uçak inebildi, zorunlu iniş olsa da, uçak inebildi. Yolcuların birçoğu kurtarıldı, ifadeleri var. Uçağı delen parçaların yolculara ve mürettebata verdiği zarar ortada. Bunu kuşlara bağlamak veya gaz tüpü patlaması olarak göstermek hem akılsızlık hem de vicdansızlıktır.

Bu nedenle "kara kutular" açıldıktan sonra uçağın neden inemediği anlaşılacak. Uçağa tam olarak ne zaman yerden ateş açıldı? Neden yakındaki havalimanlarına iniş denemesi yapılmadı, Minvod ve Mahaçkala havalimanları daha yakındı. Uçak Aktau'ya yönlendirildi mi, yoksa bu objektif bir seçim miydi? Çeşitli varsayımlar var. Bazıları uçağın kasıtlı olarak yerdeki hizmet tarafından, Grozni tarafından gönderildiğini düşünüyor çünkü uçak artık kontrol edilemez durumdaydı ve denize düşme olasılığı yüksekti. Böyle bir durumda, örtbas etme girişimleri başarılı olacak ve sözde kuş versiyonu ana versiyon olarak sunulacaktı. Bazı uzmanlara göre, Aktau'nun seçilme nedeni açık bir alan olması ve yerleşim yerlerinin havalimanından uzak olmasıydı ve uçak mürettebatı bunun acil iniş olacağını düşünerek daha uygun bir yer seçmişti. Ancak diğer yandan, yakın havalimanları varken, kontrolsüz durumdaki uçağın daha uzak mesafeye, hem de deniz üzerinden uçması daha riskli idi. Yani, tüm bu sorulara henüz cevap yok. Biz Azerbaycan tarafı ve şahsen ben maksimum adil olmaya çalışıyoruz. Biz tam olarak açık olmayan konularda, bu konular aydınlanmadan fikir beyan etmek istemiyoruz. Ancak açık ve net olan konularda tam kararlılıkla görüşümüzü söylemeliyiz, söylüyoruz ve söyleyeceğiz. Kaza günü burada - havalimanında yaptığım konuşmada söyledim ki, Azerbaycan kamuoyu bu konu ve soruşturmanın gidişatı hakkında düzenli olarak bilgilendirilecek ve bilgilendiriliyor.

-Sayın Cumhurbaşkanı, peki uçak mürettebatının faaliyetini nasıl değerlendiriyorsunuz?

-Çok yüksek. Bugün veda törenine katıldım, hayatını kaybeden mürettebatın yakınlarına başsağlığı diledim. Bugün mürettebatın ödüllendirilmesiyle ilgili kararnamem olacak. Onların faaliyetlerini, profesyonelliklerini, fedakarlıklarını çok yüksek değerlendiriyorum. Pilotlar ve tüm mürettebat büyük kahramanlık gösterdiler. Pilotlar hem profesyonellik hem kahramanlık göstererek kontrolden çıkmış uçağı çeşitli yöntemlerle kontrol etmeye çalıştılar. Tecrübeli pilotlar olmalarına rağmen, bu zorunlu inişten sağ çıkamayacaklarını biliyorlardı. Ancak yolcuları kurtarmak için büyük kahramanlık gösterdiler ve bunun sonucunda kazadan kurtulanlar var. Bunun sonucunda gövdenin bir kısmı yanmadı ve bunun sonucunda bugün açıkça söyleyebiliriz ki, uçak Rusya tarafından vuruldu. Bu bir gerçektir ve bunu kimse inkar edemez. Yine de bunun kasıtlı yapıldığını söylemiyoruz, ama yapıldı.

Pilotlar ve mürettebat hem profesyonellik hem soğukkanlılık gösterdiler. Özellikle kadın mürettebat üyelerini takdir etmeliyim. Kendileri stres altında olmalarına rağmen, yolcuları sakinleştirmek, uçak içinde kaos oluşmasını engellemek için ne kadar büyük insani davranış sergilediler. Onların faaliyetleri, tekrar söylüyorum, Azerbaycan devleti tarafından layıkıyla değerlendirilecek. Allah ölen mürettebata ve tüm hayatını kaybedenlere rahmet eylesin ve hayatta kalanlara Allah'tan şifa diliyoruz. Hayatta kalanların büyük kısmı artık Bakü'de. Onlar Kazakistan'da hemen tedavi gördüler. Bazıları hala tedavi görüyor ve imkan olur olmaz onlar da Azerbaycan'a tahliye edilecekler.

-Sayın Cumhurbaşkanı, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev'i aradınız. Görüşülen konular hakkında düşüncelerinizi öğrenmek isterdik. Genel olarak, konuyla ilgili ortak çalışma yürüten Azerbaycan ve Kazakistan hükümet yetkililerinin bu ortak çalışmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

-Evet, öncelikle Cumhurbaşkanı Tokayev'e teşekkürlerimi iletmek için aradım. Çünkü biliyorduk ve bilgi almıştık ki kaza olur olmaz Kazakistan kurtarma ekipleri hemen olay yerine ulaştılar ve insanları o parçalanmış gövdeden çıkarmaya başladılar. Kendi hayatlarını riske attılar. Çünkü başka bir patlama olup olmayacağını bilmiyorlardı. Çünkü uçağın bir kısmı yanmıştı ve bu kısım yanabilirdi. Ama buna rağmen, onlar gerçek bir kahramanlık gösterdiler. Aynı zamanda, sağlık personelinin çalışması da çok değerliydi. Çünkü yaralı yolcular hemen sağlık merkezlerine götürüldüler ve bu nedenle Cumhurbaşkanı Tokayev'e teşekkürlerimi ilettim. Kazak kardeşlerimizin dayanışma gösterisi de biliyorum ki Azerbaycan halkının kalbinde çok büyük iz bırakmıştır. Sıradan vatandaşlar Aktau'daki konsolosluğumuza gelerek çiçek bıraktılar, duygularını ifade ettiler, bizimle dayanışma içinde olduklarını belirttiler. Gerçek dostluk, kardeşlik böyle olur. Aynı zamanda, Cumhurbaşkanı Tokayev ile görüşmemde Azerbaycan'ın soruşturmayla ilgili tutumunu da bildirdim ve size söylediğim konuları da onun dikkatine sundum ki, biz uluslararası ekspertizden yanayız ve bu konuyu hiçbir şekilde Devletlerarası Havacılık Komitesi'nin tasarrufuna bırakamayız. Bu tutum da anlayışla karşılandı. Doğal olarak, devlet kurumlarımızın temsilcileri, komisyon üyeleri ve başkanları, savcılık organlarının temsilcileri sürekli temas halindeler. Kazakistan da kendi adına Devlet komisyonu kurmuştur ve Cumhurbaşkanı Tokayev görüşme sırasında bu konuda bana bilgi vermişti. Onlar da doğal olarak istiyorlar ve çalışıyorlar ki konu tüm ayrıntılarıyla açıklığa kavuşsun. Aynı zamanda, ben Cumhurbaşkanı Tokayev'e de başsağlığı diledim, çünkü kaza sonucunda altı Kazakistan vatandaşı hayatını kaybetmişti. O da bana başsağlığı dilemişti. Yani, bu ne kadar ağır bir olay olsa da, aynı zamanda bir sınav meselesiydi. Yani, bu sınavdan kim nasıl çıkacak? Memnunum ki, yine de bu faciaya rağmen, görüyorum ve eminim ki Kazakistan'da da aynı fikirdeler. Dostluğumuz, kardeşliğimiz bu zor durumdan sonra daha da güçlendi.

-Kazadan sonra AZAL şirketi Rusya'nın bazı şehirlerine uçuşları durdurdu. Peki, bu kararın verilmesi hangi zorunluluktan kaynaklandı ve şu anda işler nasıl gidiyor?

-Bu talimatı ben verdim ve bunun temel nedeni tabii ki güvenlik meselesidir. Çünkü Rusya'nın birçok şehrinde zaman zaman hava sahası kapatılıyor, orada özel operasyon rejimi uygulanıyor. Onlar buna "halı operasyonu" diyorlar ve ilk soruda söylediğim konulara dönerken şunu da belirtmeliyim. Bir şeyin daha açıklığa kavuşması gerekiyor ki, o "halı operasyonu" ne zaman ilan edildi? Çünkü bizde olan bilgiye göre, uçağımız dış etkiye maruz kaldıktan sonra o "halı operasyonu" ilan edilmişti. Yani, eğer bu böyleyse, bir kez daha gösteriyor ki, yerel hizmetler bu meseleyi örtbas etmek için yaptılar.

AZAL'ın uçuşlarına gelince, AZAL Rusya'nın yedi şehrine kendi uçuşlarını süresiz olarak durdurdu. Aynı zamanda, biz Rus havayollarının üç Rusya şehrinden Azerbaycan'a uçuşlarını da durdurduk. Demek ki, toplam 10 şehirle bizim hava bağlantımız şu anda durduruldu ve yine söylüyorum, burada, öncelikle, güvenlik meseleleri ön plandadır. Biz yolcularımızın güvenliğini her zaman ön sırada olan bir mesele olarak kabul ettik ve böylece, bu durum ilan edildi. Biz ne yapıyorsak açık ve net yapıyoruz ve yine söylüyorum, bu karar alındı ve ne zaman bu uçuşlar yeniden başlayacak, yoksa yok, özellikle Grozni şehrine yeniden başlayacak mı, yoksa yok mu? Büyük ihtimalle hayır. Ama bunu hayat gösterir ve Rusya hava sahasının güvenlik meseleleri de elbette ki dikkate alınacaktır.

-Sayın Cumhurbaşkanı, genel olarak Azerbaycan'ın yaşananlarla ilgili Rusya'dan beklentileri ve talepleri nelerdir?

-Taleplerimizi açık bir şekilde Rusya tarafına bildirdik. 27 Aralık'ta bu talepler resmi olarak kendilerine iletildi. Bunlar nelerdir? Birincisi, Rusya tarafı Azerbaycan'dan özür dilemelidir. İkincisi, kendi suçunu itiraf etmelidir. Üçüncüsü, suçluları cezalandırmalı, cezai sorumluluğa tabi tutmalı ve Azerbaycan devletine, zarar gören yolcu ve mürettebat üyelerine tazminat ödemelidir. Bunlar bizim şartlarımızdır. Bunlardan birincisi dün yerine getirildi. Umuyorum ki diğer şartlarımız da kabul edilecek. Tüm bu şartlar adildir. Burada herhangi bir olağanüstü talep ya da mesele yoktur ve bu, uluslararası tecrübeye ve normal insani davranışa dayanmaktadır. İşte budur. Yine söylüyorum, Azerbaycan kamuoyu meselenin tüm yönleri hakkında bilgilendirilecek ve bilgilendiriliyor. Söylediğim şartlar da doğal olarak kamuoyuna sizin aracılığınızla iletiliyor ve yine söylüyorum, umuyorum ki şartlarımız kabul edilecek.

-Çok teşekkür ederiz Sayın Cumhurbaşkanı. Sorularımızı detaylı şekilde yanıtladığınız için minnettarız.

-Sağ olun.

12:58

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 29 Aralık'ta Haydar Aliyev Uluslararası Havalimanı'nda Azerbaycan Televizyonu'na röportaj verdi.

Oxu.Az'ın haberine göre, bu konuda AZERTAC haber yayınladı.