İlham Aliyev'in Çin ziyareti

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Çin Halk Cumhuriyeti'ne yaptığı devlet ziyareti, ikili ilişkilerin gelişiminde önemli bir olay oldu. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Devlet Konseyi Başbakanı Li Qiang ve Çin Ulusal Halk Kongresi Daimi Komitesi Başkanı Zhao Leji ile yapılan görüşmeler, ülkeler arasındaki ortaklığın stratejik niteliğini doğruladı. 

Arka Plan ve Hazırlık

Azerbaycan ve Çin, 1992'de diplomatik ilişkilerin kurulmasından bu yana aktif bir diyalog sürdürmektedir. Aliyev'in 2014, 2015 ve 2019 yıllarında Çin'e yaptığı önceki ziyaretler, II. "Kuşak ve Yol" forumuna katılımı da dahil olmak üzere, işbirliğinin derinleştirilmesi için temel oluşturdu. Aliyev, 21 Nisan 2025 tarihinde Xinhua ajansına verdiği röportajda, Xi Jinping liderliğindeki Çin'in dinamik gelişimini vurguladı ve bağların daha da güçleneceğine olan inancını dile getirdi. Ziyaret, 2 Nisan'da Aliyev'in Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Liu Jianchao ile görüşmesi sırasında duyuruldu; Liu, somut projelerin gerçekleştirilmesi için potansiyeli vurguladı.

22 Nisan'da İlham Aliyev ve First Lady Mehriban Aliyeva Pekin'e vardı ve uluslararası havalimanında onur kıtasıyla karşılandı. Ziyaret programı, üst düzey görüşmeleri ve ikili anlaşmaların imzalanmasını içeriyordu.

Ziyaretin Kilit Olayları

Ziyaret, 23 Nisan'da Xi Jinping ile genişletilmiş bir toplantıyla başladı. Liderler siyasi, ekonomik ve insani işbirliğinin yanı sıra bölgesel ve küresel konuları da ele aldılar. Aliyev, Azerbaycan'ın "Tek Çin" politikasına ve Bakü'nün Orta Koridor'un ulaşım merkezi olarak kilit rol oynadığı "Kuşak ve Yol" girişimine verdiği desteği vurguladı. Xi Jinping, Azerbaycan'ın Asya ve Avrupa arasındaki bağların güçlendirilmesine katkısını belirtti ve petrol dışı sektöre yatırımları genişletme istekliliğini ifade etti.

Aynı gün Aliyev, Huawei şirketi ile işbirliği ve yenilenebilir enerji gelişimi dahil olmak üzere ticari ve ekonomik projeleri görüşmek üzere Başbakan Li Qiang ile bir araya geldi. Zhao Leji ile yapılan görüşme, parlamentolar arası bağları güçlendirme niyetini doğruladı. Görüşmelerin sonucunda, ulaşım, enerji ve kültür alanlarında işbirliği memorandumları dahil olmak üzere birkaç anlaşma imzalandı.

Aliyev ayrıca, Azerbaycan-Çin ortaklığına adanmış bir forumda konuşma yaptı ve Azerbaycan'ın Şanghay İşbirliği Örgütü'ndeki (ŞİÖ) statüsünün diyalog ortağı seviyesine yükseltilmesinin önemini vurguladı.

İkili İlişkiler Açısından Önemi

Ziyaret, karşılıklı egemenlik ve toprak bütünlüğü desteğine dayalı stratejik ortaklığı güçlendirdi. Çin, Azerbaycan'ın Karabağ üzerindeki kontrolünü yeniden sağlamasını tanıdığını doğruladı ve Bakü, Tayvan konusunda "Tek Çin" ilkesine desteğini yineledi.

Ekonomik işbirliği yeni bir ivme kazandı. Çin, Asya'yı Azerbaycan üzerinden Avrupa'ya bağlayan Orta Koridor'un geliştirilmesiyle ilgileniyor. Azerbaycan Devlet İstatistik Komitesi verilerine göre, 2024 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2,5 milyar dolar oldu ve taraflar, Azerbaycan tarım ürünlerinin ihracatı ve yeşil enerji yatırımları yoluyla bunu artırmayı amaçlıyor. Huawei, 5G ve akıllı şehir teknolojilerini uygulayarak Bakü'deki varlığını genişletmeyi planlıyor.

İnsani bağlar da güçleniyor. Haydar Aliyev Vakfı ve Azerbaycan Dil Üniversitesi'ndeki Konfüçyüs Enstitüsü, 2019'dan beri 500'den fazla öğrenciyi kapsayan Çince kursları düzenliyor. Aliyev'in ziyareti, halkların yakınlaşmasını vurgulayan kültürel etkinliklerle desteklendi.

Sonuç

İlham Aliyev'in Nisan 2025'te Çin'e yaptığı ziyaret, Azerbaycan-Çin ilişkilerinde bir dönüm noktası oldu. İmzalanan anlaşmalar, ekonomi ve ulaşım koridorlarına yapılan vurgu ve uluslararası konularda karşılıklı destek, stratejik ortaklığı güçlendirdi. Küresel zorluklar karşısında Azerbaycan ve Çin, her iki ülkeye ve bir bütün olarak bölgeye fayda sağlayacak uzun vadeli işbirliğine hazır olduklarını gösteriyorlar.