Nobel ödüllü Türk bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, "EdU" adlı molekül üzerinde gerçekleştirdikleri keşfin, özellikle beyin kanseri tedavisinde önemli bir potansiyel taşıdığını belirtti. Fareler üzerinde gerçekleştirilen deneylerin olumlu sonuçlar verdiğini ifade eden Sancar, ancak bu tedavinin insanlarda uygulanabilmesi için iki yıl süresince klinik deneylerde yan etkilerinin araştırılması gerektiğini vurguladı.
Sancar, bu "heyecan verici keşif" hakkında ilk açıklamasını 17 Şubat 2022 tarihinde duyurdu. O zamandan beri laboratuvarında geniş kapsamlı araştırmalar yürüttü ve fare deneylerine devam etti.
Sancar, Nobel Ödülü aldığı "hücrelerin hasarlı DNA'yı onararak genetik bilgiyi nasıl koruduklarını moleküler düzeyde haritalama" konusundaki çalışmalarına on yıl harcadığını ve bu bilgi birikimiyle farklı araştırmalara yöneldiğini aktardı.
Moleküler biyolojide yaygın olarak kullanılan kimyasal maddelerden biri olan EdU'nun, hücre kültürlerinde hem normal hem de kanser hücrelerini öldürebileceğini belirten Sancar, bu keşfin birkaç yıl önce bilim insanları tarafından yapılmasına rağmen çalışmaların ilerleyemediğini ifade etti.
Beyin tümörlerinin ölüm nedenleri arasında 10`uncu sırada yer aldığını dile getiren Sancar, mevcut kanser tedavisi ilaçlarının "kan-beyin" bariyerini aşamadığını açıkladı.
"Kan-beyin bariyerini aşabiliyor"
Kanser hastalarının büyük bir kısmında kullanılan "Cisplatin" ilacının bu bariyeri geçemediğini belirten Sancar, EdU molekülünün ise sorunsuz bir şekilde beyne ulaşabildiğini söyledi. "Keşfimiz, beyne kolayca giren ve kanser hücrelerini etkili bir biçimde öldüren bir bileşen sunuyor," dedi.
Laboratuvar deneylerinin ardından fareler üzerinde denemelere geçtiklerini belirten Sancar, süreci şöyle anlattı:
"Üniversitelerdeki sinirbilim bölümleri ile işbirliği yaparak insan beyin tümör parçalarını alıp fare beyin dilimleri üzerine yerleştirerek gerçekçi bir hücre ortamı oluşturduk. Fare beyinlerine insan tümör hücreleri enjekte ederek EdU'nun etkilerini inceledik. İlk aşamada mevcut ilaç daha etkili görünürken, 30-40 gün sonra EdU molekülünün etkinliği artarak yüzde 25"e ulaştı. Mevcut ilaçlarla bir arada kullanıldığında sonuçlar daha iyi hale geldi."
EdU'nun toksik etkileri ve hızlı bölünen hücrelere karşı seçici olması nedeniyle kanser tedavisinde kullanılma ihtimalinin yükseldiğini dile getiren Sancar, şunları ekledi:
"EdU'nun özellikleri, etkili bir beyin kanseri ilacının temelini oluşturma potansiyeline sahip. EdU, hızlı bölünen kanser hücrelerini yok ederken, sağlıklı beyin hücrelerini koruyabilir. Beyin kanseri tedavisinde EdU, hayvanlar üzerinde başarılı oldu; insanlarda uygulanabilmesi için iki yıl boyunca klinik deneylerde yan etkilerini araştırmamız gerekecek. Bu süre boyunca EdU molekülünün insanlardaki etkilerine odaklanacağız. Ayrıca, DNA onarımına dair bu yeni yöntemleri Türkiye"ye de kazandırmak için çaba gösteriyorum."
TRT Haber
Görüşler