Aktau'daki uçak kazası: AZAL uçağıyla ilgili soruşturmayı neden özellikle Kazakistan yürütmeli?

Kazakistan'ın Aktau havalimanı yakınlarında meydana gelen Azerbaycan Hava Yolları'na (AZAL) ait uçağın kaza nedenleriyle ilgili birçok varsayım ve tartışma ortaya çıktı. Yorumcular ve siyaset bilimciler soruşturmanın kim tarafından yürütülmesi gerektiğini tartışıyorlar: uçağın ait olduğu ve yolcuların çoğunluğunun vatandaşı olduğu ülke olarak Azerbaycan mı, yoksa uçuşun yöneldiği ve uçuş sırasında uçuşu takip eden kontrolörlerin ait olduğu Rusya mı? Ya da kazanın gerçekleştiği ülke olan Kazakistan mı?

Oxu.Az'ın haberine göre, Orda.kz yayını uluslararası anlaşmalarda bu tür durumlarla ilgili hangi kuralların yer aldığı ve uçak kazalarının uygulamada nasıl soruşturulduğu hakkında bilgiler yayınladı.

Bilgiye göre, başka bir devletin topraklarında meydana gelen havacılık kazaları soruşturulurken Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından belirlenen standartlar uygulanır. Bu prosedürleri düzenleyen temel belge ise Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesi'nin 13 sayılı Eki'dir.

Bu ekte, olayın gerçekleştiği ülkenin soruşturmanın yürütülmesinden sorumlu olduğu belirtilmektedir. Bu ülke, ICAO'nun önerdiği prosedürlere uygun olarak, ülke mevzuatının izin verdiği ölçüde kaza vakalarının soruşturulmasını yönlendirmekle yükümlüdür.

Ancak bu, Rusya ve Azerbaycan'ın soruşturmaya katılamayacağı anlamına gelmez. Onlar kendi yetkili temsilcilerini atama hakkına sahiptirler. Kurallar aşağıdakilerin katılımına izin verir:

Hava aracının tescil edildiği devlet;

Hava aracının işletildiği devlet;

Hava aracının tasarlandığı devlet;

Hava aracının üretildiği devlet.

Soruşturmanın temel amacı olayın nedenlerini belirlemek ve gelecekte benzer olayların önlenmesi için tavsiyelerde bulunmaktır. Belirtmek gerekir ki, böyle bir araştırmanın amacı suç veya sorumluluk tespiti değildir.

Soruşturmayı yürüten devlet, olaydan sonraki 30 gün içinde ön rapor hazırlamalıdır. Bu rapor ilgili devletin kararıyla kamuoyuna açık veya gizli olabilir. Nihai raporun olaydan sonraki 12 ay içinde yayınlanması tavsiye edilir.

Kurallarda istisnalar, kazanın meydana geldiği ülkenin bağımsız olarak böyle bir araştırma yapamadığı veya bu hakkı gönüllü olarak diğer ilgili ülkeye devrettiği durumlarda olur.

Aktau yakınlarında düşen uçağın soruşturması Kazakistan soruşturma ekibi tarafından yürütülecek ve gerekli uzmanlar, gerekirse balistik uzmanları da dahil edilecektir.

Kazakistan İçişleri Bakan Yardımcısı İgor Lepyoha, soruşturmanın şu anda başlangıç aşamasında olduğunu ve gayri resmi bilgiler veya fotoğraflar temelinde sonuçlar çıkarmanın kabul edilemez olduğunu vurguladı.

Olay yerinde Kazakistan, Azerbaycan ve Rusya'dan uzmanların yer aldığı özel bir komisyon çalışıyor.

Kazakistan Parlamento Senatosu Başkanı Maulen Aşimbayev, hiçbir ülkenin - ne Kazakistan'ın, ne Azerbaycan'ın, ne de Rusya'nın bilgileri gizlemekte çıkarı olmadığını belirtti. Tüm bilgiler uzmanların çalışması tamamlandıktan sonra kamuoyuna açıklanacak.

Ayrıca Kazakistan Başbakan Yardımcısı Kanat Bozumbayev de konuyla ilgili görüşünü bildirdi.

"Facianın meydana geldiği yer Kazakistan Cumhuriyeti'nin yargı yetkisinde olduğu için soruşturma Kazakistan'ın kolluk kuvvetleri tarafından yürütülecek. Ancak meslektaşlarımız isterlerse soruşturma işlemlerine katılabilirler," diye Aktau'da düzenlediği brifingde konuşması sırasında belirtti.