Azerbaycan-Çin kapsamlı stratejik ortaklık ilişkilerinin kurulması hakkında Ortak Bildiri

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Çin Halk Cumhuriyeti'ne devlet ziyareti çerçevesinde 23 Nisan'da Pekin'de "Azerbaycan Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında kapsamlı stratejik ortaklık ilişkilerinin kurulması hakkında Ortak Bildiri" imzalandı.

Oxu.Az AZERTAC'a dayanarak bildiriyi sunuyor:

"Azerbaycan Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında kapsamlı stratejik ortaklık ilişkilerinin kurulması hakkında Ortak Bildiri

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Çin Halk Cumhuriyeti Başkanı Şi Cinping'in daveti üzerine 22-24 Nisan 2025 tarihlerinde Çin Halk Cumhuriyeti'ne devlet ziyaretinde bulunmuştur.

Her iki devlet başkanı, diplomatik ilişkilerin kurulmasından bu yana geçen 33 yıl içinde Azerbaycan-Çin ilişkilerinin gelişimindeki başarıları yüksek değerlendirerek samimi ve dostluk ortamında görüşmeler yaptılar. Her iki ülkenin birbirini öncelikli, güvenilir ve karşılıklı fayda sağlayan stratejik ortak olarak gördüğünü teyit ederek, karşılıklı siyasi güveni sürekli güçlendirmeye, karşılıklı desteği artırmaya, her iki ülkenin halklarının çıkarları için kapsamlı işbirliğini geliştirmeye hazır olduklarını ifade ederek, kapsamlı stratejik ortaklık ilişkilerinin kurulması konusunda oybirliğiyle karar aldılar.

1. Taraflar, halklarının seçtiği ve ulusal koşullara uygun olan kalkınma yolunu seçmede birbirlerini sağlam bir şekilde desteklemekte, her iki ülkenin temel çıkarlarının, egemenliğinin, güvenliğinin ve toprak bütünlüğünün korunmasında birbirlerine kararlı destek vermektedirler. Azerbaycan tarafı, dünyada yalnızca tek bir Çin'in varlığını, Tayvan'ın Çin topraklarının ayrılmaz bir parçası olduğunu, Çin Halk Cumhuriyeti hükümetinin tüm Çin'i temsil eden tek yasal hükümet olduğunu tanımakta, "Tayvan'ın bağımsızlığı"nın herhangi bir biçimine karşı kararlılıkla çıkmakta ve ülkenin yeniden birleşmesinin gerçekleştirilmesinde Çin hükümetini desteklemektedir.

Çin, Azerbaycan tarafının önerdiği barış gündemini kararlılıkla desteklemekte ve çatışmaya yönelik jeopolitik oyunları verimsiz olarak değerlendirmektedir.

2. Taraflar stratejik yönelim olarak devlet başkanlarının diplomasisini ve en yüksek düzeydeki önemli anlaşmaları rehber edineceklerini, ikili ilişkilerin sürdürülebilir ve uzun vadeli gelişimini teşvik edeceklerini beyan ettiler.

Taraflar Çin Komünist Partisi ile Yeni Azerbaycan Partisi arasındaki siyasi diyaloğun güçlendirilmesini destekliyorlar. Her iki taraf da pratik işbirliğini ilerletmek için düzenli mekanizmalar çerçevesinde hükümetler arası ilişkilerin güçlendirilmesine hazır olduklarını teyit ettiler. Taraflar uluslararası ve bölgesel kuruluşlardaki faaliyetlerin koordinasyonu da dahil olmak üzere yasama organları hattı üzerinden temasları ve değişimleri destekliyor, Dışişleri Bakanlıkları arasında düzenli istişareler gerçekleştirme kararlılığındadırlar.

3. Taraflar modernleşmeyi birlikte ilerletmek ve daha yüksek seviyeli, yüksek sürdürülebilirlik ve uzun vadeli istikrara sahip yeni bir ortak kalkınma alanı yaratmak için "Bir Kuşak, Bir Yol" girişiminin Azerbaycan'ın "İpek Yolu'nun canlandırılması" devlet kalkınma stratejisi ve 2030 yılına kadar olan sosyo-ekonomik kalkınma Stratejisi ile uyumlaştırılmasını güçlendirme konusunda anlaştılar.

4. Taraflar ticari-ekonomik işbirliği üzerine Hükümetlerarası Komisyon mekanizmasinin koordinasyon ve yönlendirme rolünü güçlendirmeye devam etmeye hazır olduklarını ifade ettiler. Ticaret, yatırımlar, yeşil enerji ve dijital ekonomi alanlarında karşılıklı faaliyetin güçlendirilmesi, ayrıca ticari-ekonomik alandaki ikili işbirliğinin yüksek kaliteli gelişimine katkıda bulunmak için yatırım işbirliği üzerine Çalışma grubunun kurulması kararı alındı. Taraflar iki ülkenin ticaret ve ekonomisinin gelişimi için elverişli koşulları birlikte yaratarak ekolojik temiz ve yüksek kaliteli tarım ürünlerinin pazarlara karşılıklı erişimini kademeli olarak genişletme niyetindedirler.

Taraflar ticaret ve yatırım alanlarında işbirliğinin derinleştirilmesi için kurumsal garantilerin yüksek seviyesinin sağlanması amacıyla serbest ticaret anlaşmasıyla ilgili müzakerelere başlamaya hazır olduklarını ifade ettiler.

Çin, Çin Uluslararası İthalat Ürünleri Fuarı (CIIE), Çin İhracat ve İthalat Ürünleri Fuarı (Canton Fair), Çin Uluslararası Hizmet Ticareti Fuarı (CIFTIS), ayrıca Çin Uluslararası Yatırım ve Ticaret Forumu (CIFIT) dahil olmak üzere, Azerbaycan'ın Çin'de düzenlenen büyük fuar etkinliklerindeki aktif katılımını memnuniyetle karşılıyor, Azerbaycan tarafından Çin topraklarında açılan ticaret merkezleri ve milli pavyonlar platformunda, ayrıca Çin elektronik ticaret ağlarında tematik sunumların yapılmasını ve ilişkilerin kurulmasını destekliyor. Azerbaycan, Çin'in önde gelen şirketlerinin Azerbaycan topraklarında düzenlenen büyük fuarlara ve forumlara katılımını memnuniyetle karşılıyor.

5. Taraflar sanayi alanında işbirliğini sürekli derinleştirmeye ve sanayinin dijital dönüşümünü aktif şekilde ilerletmeye hazır olduklarını ifade ediyorlar. Taraflar petrokimya, metalurji, tekstil sanayi, ilaç, makine yapım ekipmanı gibi alanlarda iki ülkenin işletmelerini ticari temelli işbirliğinin güçlendirilmesinde, derinleştirilmesinde ve genişletilmesinde destekliyorlar.

6. Taraflar iki ülkenin enerji geçişini, sürdürülebilir sosyo-ekonomik kalkınmasını teşvik ederek, yenilenebilir enerji kaynakları alanında işbirliğini aktif şekilde geliştirmeye ve temiz enerji alanında küresel ortaklığın oluşturulmasını birlikte ilerletmeye hazır olduklarını belirtiyorlar.

7. Taraflar iki ülkenin ulaştırma alanındaki işbirliğini yüksek değerlendiriyor ve bölgesel karşılıklı ilişkileri teşvik ederek, ulaştırma altyapısının geliştirilmesine, lojistik ve taşımacılığın verimliliğinin artırılmasına desteği sürdürmeye hazır olduklarını belirtiyorlar.

Taraflar, Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti arasında Uluslararası Multimodal Taşımacılık hakkında Anlaşmanın imzalanmasını yüksek değerlendirdiler. Çin, ortak şekilde güvenli, istikrarlı, doğrudan ve Çin-Avrupa-Çin trans-Hazar ekspres rotaları oluşturarak, gümrük işlemlerinin kolaylık seviyesinin ve yük taşımacılığının verimliliğinin sürekli olarak artırılması amacıyla Azerbaycan ve güzergâh boyunca bulunan diğer ülkelerle işbirliği yapmaya hazırdır. Her iki taraf da uluslararası karayolu taşımacılığı üzerine hükümetlerarası anlaşmanın uzlaştırılmasının ve imzalanmasının hızlandırılmasında, Azerbaycan ve Çin arasında karayolu taşımacılığı için elverişli koşulların seviyesinin artırılmasında, ikili ticari-ekonomik işbirliği için destek oluşturulmasında ilgilidir.

Taraflar, Çin'in düzenlediği Ulaşımın Sürdürülebilir Gelişimi üzerine Küresel Forum'un sürdürülebilir ulaşım alanında ikili işbirliğinin derinleştirilmesi için olumlu bir öneme sahip olduğunu belirtmektedirler.

8. Taraflar bilimsel araştırma kurumlarını ve bilim insanlarını karşılıklı ilgi duyulan konularda ortak araştırmalar yapmaya, teknoloji transferine ve elde edilen başarıların ticarileştirilmesine teşvik edecekler ve ayrıca ortak bilimsel araştırma platformları oluşturacaklardır.

9. Taraflar çeşitli kanallar aracılığıyla karşılıklı öğrenci değişimini sürdürmek, Azerbaycan'daki Konfüçyüs enstitülerinin gelişimini desteklemek ve eğitim kurumlarında Azerbaycan ve Çin dillerinin öğretimini teşvik etmek, ayrıca iki ülkenin farklı türdeki eğitim kurumları arasında çeşitli seviyelerde ortaklık ilişkilerinin kurulması konusunda anlaşmaya vardılar.

Taraflar kültürel ve yaratıcı topluluklar hattı üzerinden işbirliğini teşvik edecek, halklar arasında karşılıklı anlayışı derinleştirmek ve medeniyetler arası değişimi teşvik etmek amacıyla karşılıklı Kültür günlerinin düzenlenmesini destekleyeceklerdir.

Taraflar turizm politikasının koordinasyonunu güçlendirmeye, birbirlerinin topraklarında turizmin teşviki için etkinliklerin organizasyonuna imkan sağlamaya, turizm işletmeleri, sektörel dernekler ve diğer kurumlar arasında profil ilişkilerini desteklemeye ve ayrıca ikili turist akışının ve vatandaşların karşılıklı ziyaretlerinin artırılmasında birlikte faaliyet göstermeye hazırdırlar.

Taraflar sağlık, spor, sinema ve televizyon alanlarında işbirliğini genişletecek, gençler ve akademik çevreler hattı üzerinden dostluk bağlarını artıracaklardır.

Taraflar karşılıklı ziyaretler, bilgi ve deneyim değişimi aracılığıyla medya alanında işbirliğinin genişletilmesini desteklemektedirler.

Taraflar insanlar arasındaki değişimin daha da kolaylaştırılmasına yardımcı olmaya hazır olduklarını belirtiyorlar, tüm alanlarda ilişkilerin ve işbirliğinin aktifleştirilmesi için itici güç olacak umumi vatandaş pasaportuna sahip kişiler için vizelerin karşılıklı kaldırılması hakkında hükümetlerarası Anlaşmanın uzlaştırılmasını ve imzalanmasını memnuniyetle karşılıyorlar.

Taraflar Haydar Aliyev Vakfı ile Yabancı ülkelerle dostluk üzerine Çin Halk Derneği ve ŞİÖ'nün İyi Komşuluk, Dostluk ve İşbirliği üzerine Çin Komitesi arasında kurulmuş ortaklık ilişkilerini ve ayrıca Nizami Gencevi Uluslararası Merkezi'nin ilgili Çin dernekleri ve enstitüleri ile ilişkilerinin genişletilmesini desteklemektedirler.

10. Taraflar terörizmin, ayrılıkçılığın ve aşırıcılığın ulusal güvenliğe ve bölgesel istikrara ciddi bir tehdit olduğunu ve bu belanın önlenmesinin ve ona karşı birlikte mücadele edilmesinin önemli olduğunu vurguladılar. İki ülkenin kolluk kuvvetleri ve güvenlik hizmetleri arasında ilişkileri ve değişimleri güçlendirmek, uyuşturucu suçları, ulusötesi organize suçlarla ve ayrıca siber güvenlik gibi zorluklarla birlikte mücadele etmek gereklidir. Taraflar işbirliği projelerinin ve iki ülkenin işletmelerinin çalışan personelinin güvenliğini birlikte sağlamaya hazırdırlar.

Taraflar insani mayın temizleme alanında uluslararası işbirliğinin güçlendirilmesinin önemini vurguluyorlar, bu bağlamda Azerbaycan tarafı Çin tarafının Azerbaycan'ın mayın temizleme çalışmasına desteğini yüksek değerlendiriyor, Çin tarafı Azerbaycan tarafına maddi-teknik destek şeklinde mayın temizleme alanında kapasitenin güçlendirilmesinde bundan sonra da yardım göstermeye hazırdır.

11. Çin, BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı'nın (COP29) 29. oturumunun başarıyla gerçekleştirilmesi münasebetiyle Azerbaycan'ı tebrik eder. Her iki taraf COP29'un sonuçlarını iklim değişikliği ile mücadele üzerine küresel faaliyete önemli katkı sağlayacak tarihi başarı ve dönüm noktası olarak alkışlamışlardır.

Taraflar tüm ülkeleri küresel iklim yönetişimi sürecini desteklemeye, "BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi"ne ve "Paris Anlaşması"na uygun olarak yükümlülük ve sorumlulukları tam ve vicdanla yerine getirmeye çağırmışlardır. Taraflar gelişmiş ülkeleri kendi tarihi yükümlülüklerine layıkıyla yaklaşmaya, gelişmekte olan ülkelere finansal, teknolojik ve entelektüel destek vermeye, gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliğine karşı mücadele kapasitelerinin güçlendirilmesinde yardım etmeye çağırıyorlar. Taraflar küresel iklim yönetişimine büyük katkı sağlayarak iklim değişikliği ile mücadele alanında ikili ve çok taraflı işbirliğini güçlendirmeye devam edeceklerdir.

Çin tarafı Azerbaycan'ın başkanlığı ile COP29 çerçevesinde ileri sürülen "Sürdürülebilir ve Sağlıklı Şehirlerin Oluşturulması için Multisektörel Faaliyet Yolları" girişimini yüksek değerlendirmektedir.

2026 yılında Bakü şehrinde 13. Dünya Şehircilik Forumu'nun düzenleneceğini dikkate alarak, Çin tarafı Azerbaycan tarafına desteğini ifade etmiş, yakın ve verimli işbirliğine hazır olduğunu teyit etmiştir.

12. Çin, Azerbaycan'ın Dünya Ticaret Örgütü'ne (DTÖ) en kısa sürede üye olmasını desteklemektedir. Taraflar dünya ekonomik düzeninde meydana gelen değişiklikleri daha iyi yansıtmak için uluslararası finans mimarisinde reform teşvikini desteklemektedirler. Taraflar ticaret ve yatırımların liberalleştirilmesini ve basitleştirilmesini destekliyor, tek taraflılık ve korumacılık, despotizm ve dünya ticareti kurallarının ihlal edilmesine karşı çıkıyorlar, ortak refah için çok taraflı ticaret sistemini ortak çabalarla savunuyorlar.

13. Taraflar BM merkezli dünya inşasının ve uluslararası hukuka dayalı uluslararası düzenin ve uluslararası ilişkilerin BM Şartı'nın amaç ve ilkelerine dayanan temel normlarının korunmasına çaba gösteriyor, hegemonyaya ve güç siyasetine karşı çıkıyorlar. Taraflar evrensel değerlerin - barış, kalkınma, eşitlik, adalet, demokrasi ve özgürlüğün teşvikinden yana çıkıyor, yeni tür uluslararası ilişkilerin ve insanlığın ortak kader birliğinin oluşturulmasına çaba gösteriyorlar.

14. Taraflar ortak müzakere, ortak inşa ve ortak kullanım ilkesine sadık kalarak, çok taraflılığa bağlılığı koruyarak küresel yönetişim sisteminin iyileştirilmesini teşvik etmeye hazırdırlar. Taraflar BM'nin merkezi koordinasyon rolünün, gelişmekte olan pazar ekonomisine sahip ülkelerin ve gelişmekte olan devletlerin temsil ve oy haklarının artırılması için çaba gösteriyor, BM ve diğer çok taraflı yapılar çerçevesinde yakın karşılıklı faaliyeti sürdürmeye hazırdırlar.

15. Azerbaycan, Çin tarafından önerilen Küresel Kalkınma Girişimi'ni, Küresel Güvenlik Girişimi'ni ve Küresel Medeniyet Girişimi'ni aktif şekilde destekliyor ve BM'nin 2030 yılına kadar olan Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi'nin uygulanmasını hızlandırmak için çabaları birleştirmek amacıyla "Küresel Kalkınma Girişimi Dostlar Grubu"na katılmaya hazır olduğunu bildiriyor. Azerbaycan, Çin tarafı ile küresel güvenlik üzerine ilişkiler ve karşılıklı faaliyet kurmaya, barış ve güvenlik üzerine ortak çabalar göstermeye hazırdır. Azerbaycan tarafı Çin'in BM'de ileri sürdüğü "Medeniyetlerarası Uluslararası Diyalog Günü"nün ilan edilmesine dair kararı yüksek değerlendiriyor ve medeniyetlerin çeşitliliğine saygıyı birlikte savunmaya, insani değişim ve işbirliğini aktif şekilde teşvik etmeye hazırdır. Çin, kültürlerarası diyaloğun teşviki için küresel platform olarak "Bakü Süreci" adlı girişime uygun olarak Azerbaycan'ın çabalarını ve bu girişim çerçevesinde çağrılan küresel forumları desteklemektedir.

16. Azerbaycan, Çin'in Şanghay İşbirliği Örgütü'ne (ŞİÖ) başkanlığını destekliyor ve Çin tarafının ŞİÖ'nün niteliksel gelişimi için gösterdiği pratik çabalarını yüksek değerlendiriyor. Azerbaycan, "ŞİÖ'nün Sürdürülebilir Kalkınma Yılı" etkinliklerine aktif katılmaya ve Örgütün üye ülkeleri ile kapsamlı işbirliğini derinleştirmeye hazır olduğunu bildiriyor. Çin, Azerbaycan'ın ŞİÖ'deki hukuki statüsünün yükseltilmesini desteklemektedir.

17. Çin, Azerbaycan'ın Asya'da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı'ndaki (AİGK) başkanlığını destekliyor ve Azerbaycan tarafının AİGK'nın gelişimine yönelik "Daha Güçlü AİGK: Asya'da karşılıklı bağlantı, dijitalleşme ve sürdürülebilir kalkınma" konusunda bir dizi etkinliğin düzenlenmesi üzerine çabalarını yüksek değerlendiriyor.

18. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Azerbaycan heyetine gösterilen misafirperverlik ve samimi kabul için Çin Halk Cumhuriyeti Başkanı Şi Cinping'e teşekkür etti ve kendi adına Başkan Xi Jinping'i her iki taraf için uygun bir zamanda Azerbaycan'a ziyarete davet etti.

Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı Çin Halk Cumhuriyeti'nin Başkanı

Pekin şehri, 23 Nisan 2025".