Bugün Azerbaycan'da yapılan 31 Mart Soykırımı'nın 107. yılı

Bugün Ermenilerin Azerbaycanlılara karşı etnik temizleme politikasının geniş çaplı cinayetlerinden birisi olan 31 Mart soykırımının 107. yılı.

Oxu.Az'ın hatırlatmasına göre, 31 Mart 1918'de Bakü şehrinde Azerbaycanlıların toplu katliamına başlandı. 3 Nisan tarihine kadar Bakü şehrinde ve Bakü vilayetinin çeşitli bölgelerinde, aynı zamanda Karabağ, Nahçıvan, Şamahı, Guba, Haçmaz, Lenkeran, Salyan, Zengezur ve diğer bölgelerde Bakü Sovyeti birlikleri ve Taşnak Ermeni silahlı grupları Azerbaycanlılara karşı soykırımı sonucunda resmi kaynaklara göre on binlerce soydaşımız sadece etnik ve dini kimliklerinden dolayı öldürüldü.

Yerleşim yerleri, tarihi anıtlar, camiler ve mezarlıklar yerle bir edildi.

Sivil Azerbaycanlıların katliamında Bakü Sovyeti'nin 6 bin silahlı askeri ve aynı zamanda Taşnaksütyun Partisin'e bağlı 4 bin kişilik silahlı çete de yer aldı.

O korkunç günlerin tanığı olan Alman A.Y. Kluge 1925 yılında Bakü'de yaşananları şöyle ifade etti:

"Ermeniler Müslüman (Azerbaycanlı) mahallelerine baskın yaparak herkesi öldürüyor, kılıçla parçalıyor, süngü ile delik deşik ediyorlardı. Soykırımdan birkaç gün sonra bir çukurdan çıkarılan 87 Azerbaycanlının cesetlerinin kulakları ve burunları kesilmiş, karınları yarılmış, cinsel organları doğranmıştı. Ermeniler çocuklara acımadıkları gibi, yaşlılara da merhamet etmemişlerdi."

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti (AHC) kurulduktan sonra 1918 yılının Mart olaylarının araştırılmasına özel önem verildi. Bakanlar Kurulu tarafından 15 Temmuz 1918 tarihinde bu faciayı araştırmak amacıyla Olağanüstü Soruşturma Komisyonu kuruldu.

Bu Olağanüstü Soruşturma Komisyonu'nun belgelerine göre, Azerbaycanlılara karşı soykırım gerçekleştiren Ermeni eşkiyaları Şamahı'da 8 bine yakın sivil sakini katlettiler. Cavanşir ilçesinin 28 köyü, Cebrayıl ilçesinin 17 köyü birlikte nüfusuyla birlikte yok edildi. Gümrü yakınlarında çoğunlukla kadınlar, çocuklar ve yaşlılardan oluşan 3 bin kişilik Azerbaycanlı göçmen kafilesi pusuya düşürülerek son kişisine kadar katledildi.

Ermeni silahlı grupları Nahçıvan ilçesinin birkaç köyünü yaktı, Zengezur ilçesinde 115 Azerbaycan köyü yok edildi, 3.257 erkek, 2.276 kadın ve 2.196 çocuk öldürüldü.

Zengezur kazasında toplam 10 bin 68 Azerbaycanlı öldürüldü veya sakat kaldı, 50 bin Azerbaycanlı mülteci durumuna düştü. Erivan ilinin 199 köyünde yaşayan 135 bin Azerbaycanlı öldürüldü, köyler yerle bir edildi. Ermeni silahlı grupları daha sonra Karabağ'a girerek 1918-1920 yılları arasında Karabağ'ın dağlık kesimindeki 150 köyü tahrip edip ortadan kaldırdılar.

İngiltere'den Tuğgeneral R. Gorton'un 8 Aralık 1918'de Londra'ya gönderdiği belgede 20.000 Müslüman'ın soykırıma uğradığı belirtilirken, Olağanüstü Soruşturma Komisyonu belgelerinde 30.000 Müslüman'ın soykırıma uğradığı, Azerbaycan Milli Meclis'inin yayımladığı bir kitapta ise 50.000'den fazla Müslüman'ın soykırıma uğradığı ifade edilmektedir. Muhtemelen bu son sayı değil.

Paris Barış Konferansı'nda Azerbaycan Heyeti Başkanı olan Alimerdan Bey Topçubaşov, 28 Mayıs 1919 tarihli konuşmasında, Olağanüstü Soruşturma Komisyonu'nun belgelerini ve diğer belgeleri ABD Başkanı Wilson'a sundu. Daha sonra, tarafsız şekilde bilgi toplamak amacıyla Güney Kafkasya'ya bir ABD heyeti gönderilmesinin uygun olduğu düşünüldü. Aynı yılın yazında Bakü'ye gönderilen General Harbord, olaylar hakkında doğru şekilde bilgi toplamak amacıyla çeşitli kişilerle görüşmelerde bulundu.

Genel olarak Bakü'de faaliyet gösteren Rus ve Ermeni örgütleri Olağanüstü Soruşturma Komisyonu'nun normal çalışmalarını engelliyor ve baskı kampanyaları düzenliyorlardı. Ancak tüm zorluklara rağmen komisyon kısa sürede önemli işler başardı.

Soykırımın doğrudan organizatörü olan Stepan Şaumyan, yapılan cinayete farklı bir görünüm kazandırmaya çalıştı. O, 13 Nisan 1918'de Moskova'daki Halk Komiserleri Sovyeti'ne yazdığı mektupta, aynı yılın Mart ayında Bakü'de Ermenilerin Azerbaycanlılara yaşattığı zulme siyasi anlam kazandırmak için büyük çaba sarf etti.

İddiaya göre bu cinayetler, Ermenilerin Azerbaycanlılara karşı duydukları milli nefretten değil, Sovyet rejimine olan bağlılıklarından kaynaklanıyordu. 1919 ve 1920 yıllarında 31 Mart, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nde ulusal yas günü ilan edildi.

31 Mart soykırımının araştırılması ve gerçeklerin dünyaya duyurulması çalışmaları, milli lider Haydar Aliyev tarafından başlatıldı.

26 Mart 1998'de Haydar Aliyev'in imzaladığı ve tarihi önemi büyük olan "Azerbaycanlıların Soykırımı Hakkında" Kararname ile 31 Mart tarihi "Azerbaycanlıların Soykırım Günü" ilan edildi. O tarihten bu yana söz konusu soykırım tarihinin incelenmesi yönünde önemli çalışmalar yapılmış, pek çok eser yazıldı ve yabancı dillere çevrisi yapıldı.

Son yıllarda bu alanda yapılan araştırmalar sayesinde çok sayıda yeni bilgi ve belgeye ulaşıldı. Guba kentinde bulunan toplu mezar ise Ermeni vahşetinin boyutlarına ilişkin düşünceleri daha da netleştirdi.