Taşlaşmış kalıntıların gizemi: Neden bazı antik canlılar korunurken diğerleri iz bırakmadan yok oldu

Neden bazı antik hayvanlar fosilleşirken diğerleri iz bırakmadan yok oldu? Cevap, en azından kısmen, kendi organizmalarında gizli olabilir.

Oxu.Az'ın haberine göre, Nature Communications Lozan Üniversitesi tarafından yapılan araştırmanı yayımladı.

Bilim insanları, organizmanın boyutu ve kimyasal bileşiminin, milyonlarca yıl boyunca korunma veya tam tersine, jeolojik zamanın derinliklerinde kaybolma yeteneğinde belirleyici bir rol oynadığını keşfettiler. Bu keşif, Dünya'nın evrimsel tarihi hakkındaki anlayışımızı kökten değiştirebilir.

Sadece kemikler fosilleşmez: istisnai durumlarda kas, bağırsak ve hatta beyin gibi yumuşak dokular da korunabilir. Bilim insanları uzun zamandır neden sadece belirli hayvanların ve organların bu koşullarda fosilleşebildiğini merak ediyorlardı. Bu tür korunmanın bilinen örnekleri arasında Utah formasyonundaki dinozorların yumuşak doku izleri veya 500 milyon yıldan daha eski olan Kanada'daki ünlü Burgess Şeyl fosilleri bulunmaktadır.

Bu gizemi çözmek için UNIL'den bir araştırma ekibi, karides, salyangoz, denizyıldızı ve planarya (yassı solucanlar) gibi organizmaların dikkatle kontrol edilen bir ortamda nasıl bozunduğunu analiz eden kontrollü bozunma deneyleri gerçekleştirdi.

Mikroelektrotlar kullanarak, hayvanların vücutlarındaki kimyasal değişimleri ölçtüler ve özellikle oksijence zengin (oksitleyici) ve oksijence fakir (indirgeyici) koşullar arasındaki dalgalanmalara odaklandılar. Sonuçlar, daha büyük hayvanların ve yüksek protein içeriğine sahip organizmaların hızla indirgeyici bir ortam oluşturduğunu gösterdi. Bu durum, bozunmayı yavaşlatmak ve mineralizasyon süreçlerini başlatmak veya dokuların daha dayanıklı minerallerle yer değiştirmesi için kritik öneme sahiptir.

"Doğada, birlikte gömülen iki organizma, sadece boyut veya iç kimyasındaki farklılıklar nedeniyle fosil olarak tamamen farklı kaderler yaşayabilir," diye UNIL doktora öğrencisi ve araştırmanın baş yazarı Nora Cortesi açıklama yaptı.

"Biri tamamen yok olabilirken, diğeri sonsuza dek taşta donabilir," diye araştırma lideri ve çalışmanın ortak yazarı Farid Salehekledi. Verilere göre, büyük eklembacaklılar (örneğin bazı kabuklular) küçük su solucanları veya planaryalardan daha sık korunur, bu da neden Kambriyen ve Ordovisyen dönemlerinden (yaklaşık 500 milyon yıl önce) fosiller arasında eklembacaklıların baskın olduğunu açıklayabilir.

Fosil kayıtlarındaki yanıltıcı boşluklar

Araştırma aynı zamanda fosil kayıtlarındaki boşlukların yorumlanmasına da yardımcı oluyor. Cortesi, "Laboratuvarda ayrışmayı modelleyerek, ekolojik yokluğu (bir hayvanın ekosistemde hiç yaşamamış olması) korunma yokluğundan (var olmasına rağmen fosilleşmemiş olması) ayırt edebiliriz" diyor. Düşük protein içeriğine sahip, indirgeyici koşullar yaratmayan küçük organizmaların hayatta kalma olasılıkları daha düşüktür, bu da bazı eski grupların tam da bu nedenle iz bırakmadan ortadan kaybolmuş olabileceği anlamına gelir.

Bu keşif, geçmişteki biyolojik çeşitliliği anlamamız açısından derin sonuçlar doğuruyor. Örneğin, deniz ekosistemlerinin önemli bir bölümünü oluşturan yumuşak vücutlu organizmalar, fosil kayıtlarının gösterdiğinden çok daha eski zamanlarda yaygın olabilir.

Ancak iklim, tuzluluk, tortu tipi gibi dış etkenler de fosilleşmeyi etkiler, ancak bu değişkenleri laboratuvarda yeniden üretmek zordur. Cortesi, "Tuzlu veya soğuk ortamların ayrışmayı yavaşlattığını biliyoruz, ancak çalışmamız organik madde ve vücut büyüklüğünün rolüne odaklandı. Bu bulmacanın bir diğer parçası, ancak hala öğrenilmesi gereken çok şey var." diye belirtti.

İsviçre Ulusal Bilim Vakfı tarafından finanse edilen çalışma, fosil kayıtlarının önyargılı bir arşiv olduğu ve görülenlerin her zaman geçmişin gerçek çeşitliliğini yansıtmadığı fikrini destekliyor.