"Cəhənnəm"in peyki? Göydən dəmir yağan planet aşkarlandı

Yerdən 900 işıq ili məsafədə, elmi fantastika filmindən çıxmış səhnəni xatırladan bir ekzoplanet - WASP-121b kəşf edilib. Bu, sadəcə olaraq isti qaz nəhəngi deyil, əsl hava kabusudur, çünki planetdə dəmir gündüz saatlarında buxarlanır, gecə isə yağış kimi tökülür.

Oxu.Az-ın verdiyi məlumata görə, kəşf Çilinin Atakama səhrasında yerləşən "Very Large Telescope" (VLT) rəsədxanasının köməyi ilə bir qrup astronom tərəfindən edilib. Tədqiqatın nəticələri "Live Science" nəşrində dərc olunub.

İki üzlü planet

WASP-121b öz ulduzuna o qədər yaxındır ki, oradakı bir il cəmi 30 Yer saatına bərabərdir. Planet hər zaman ulduzuna eyni üzü ilə dönür və gündüz ilə gecə tərəfləri arasında temperatur fərqi son dərəcə böyükdür. İsti tərəfdə dəmir və digər metallar buxarlanır, qaranlıq tərəfdə isə buxar maye halında yağış kimi yerə düşür.

Yerdə görünməmiş qasırğalar

Ekzoplanetin atmosferi hətta mütəxəssisləri də heyrətləndirib. Nitsa Rəsədxanasından Culiya Viktoriya Zeydelin sözlərinə görə, WASP-121b-də baş verən hava proseslərinin Günəş sistemində analoqu yoxdur. Yer səthindəki ən dağıdıcı qasırğalarla müqayisədə burada küləklər bir neçə dəfə daha güclüdür. Atmosfer axınları buxarları ekvator boyunca sürükləyir, başqa bir axın isə onları gündüz tərəfindən gecə tərəfinə daşıyır.

Bu, hələ hamısı deyil: ekzoaydan natrium buludu

Alimlər WASP-121b-ni araşdırdıqları müddətdə onların həmkarları 635 işıq ili uzaqlıqda yerləşən başqa bir maraqlı sistem - WASP-49b üzərində uzunmüddətli tədqiqatı başa çatdırıblar. Son məlumatlara əsasən, burada vulkanik aktivlik göstərən bir ekzoay tərəfindən yaradılmış böyük natrium buludu aşkar edilib.

Əvvəllər natriumun mənbəyi kimi elə ekzoplanetin özü hesab olunurdu. Lakin tullantıların miqdarı saniyədə 100 min kiloqrama çatır ki, bu da planetin və onun ulduzunun təbii resursları ilə izah oluna bilməz. Alimlərin fikrincə, yeganə məntiqli izah - hələlik birbaşa müşahidə edə bilmədiyimiz "cəhənnəm kimi" bir peykin mövcudluğudur.