Eyni tərkibli dərmanlar fərqli adla satılırsa, keyfiyyəti dəyişə bilərmi?

Vaxtaşırı ölkəyə idxal olunan bəzi dərman vasitələrinin satışdan çıxarılması və onların yerinə başqa adla yeni dərmanların təklif olunması vətəndaşların narazılığına səbəb olur. Bundan narazı olan şikayətçilər bildirirlər ki, həkim tərəfindən yazılan və əvvəlki dərmanla eyni tərkibə malik olduğu deyilən yeni preparatlar gözlənilən effekti vermir.

Bəs brend adı və istehsalçı ölkəsi fərqli olan dərmanların keyfiyyətində dəyişiklik, yaxud tərkibində uyğunsuzluq ola bilərmi?

Mövzu ilə bağlı Oxu.Az-a danışan daxili xəstəliklər üzrə uzman Həbib Sahratov bildirib ki, dərmanın tərkibindəki əsas molekul eynidirsə, həmin preparat fərqli sayılmır. Sadəcə olaraq, bu molekula əsaslanan dərmanlar müxtəlif ölkələrdə müxtəlif ticarət adları ilə istehsal oluna bilər:

"Molekul eyni olduqda, dərmanın istehsal olunduğu ölkəyə görə onun xammalı müəyyən dərəcədə fərqlənə bilər. Lakin əsas təsiredici maddə dəyişməyibsə, pasiyentin başqa ticarət adı ilə satışda olan eyni tərkibli preparatı qəbul etməsində problem yoxdur. Ticarət adının fərqli olması həmin dərmanın başqa bir preparat olduğu anlamına gəlmir".

Həkimin sözlərinə görə, bəzi xəstələr illərlə eyni preparatı qəbul etdiklərinə görə həmin dərmanın satışdan çıxarılması onlarda psixoloji narahatlıq yaradır:

"Sanki düşünürlər ki, məhz həmin brend olmasa, müalicə effekt verməyəcək. Tərkibin eyni olduğunu izah etməyə çalışsaq da, pasiyent yenə əvvəlki dərmanı axtarır. Məsələn, illərlə eyni təzyiq dərmanını qəbul edən şəxs dərman satışdan çıxarıldıqdan sonra təzyiqi normada olsa belə, özünü pis hiss etdiyini söyləyir. Bu, sırf inam və vərdiş məsələsidir və biz bu hallarla tez-tez rastlaşırıq".

Həbib Sahratov əlavə edib ki, bəzən fərqli preparatlar eyni farmakoloji qrupa daxil olur və oxşar təsir mexanizminə malik olur:

"Əgər hansısa dərman mövcud deyilsə, eyni təsirə malik başqa preparatla əvəzlənməsi mümkündür. Sadəcə olaraq, xəstələr həmin dərmanı tanımadıqları üçün ona etimad göstərmirlər. Belə halların qarşısını almağın yolu pasiyent və həkim arasında etimad münasibətinin formalaşmasından keçir. Əgər bu etimad varsa, dərmanla bağlı narahatlıqlar da azalır".

Həkim-farmakoloq Müşfiq Hüseynov isə Oxu.Az-a açıqlaması zamanı dünyada qəbul olunmuş praktikaya istinad edərək bildirib ki, həkimlər reseptdə dərmanın tərkibini yazmalı, brend adını qeyd etməməlidirlər:

"Azərbaycanda da elektron resept sisteminə keçid bu yanaşmanı tətbiq etməyə imkan verəcək. Bu dəyişiklik nəticəsində apteklərdə "dərman dəyişdirildi" və ya "əvəzedici verildi" kimi halların qarşısı alınacaq. Əczaçı reseptdəki tərkibi görəcək və uyğun preparatı təklif edəcək".

Onun sözlərinə görə, bu yanaşma dərman şirkətləri ilə bəzi həkimlər arasında mövcud olan qeyri-rəsmi razılaşmaların da qarşısını almağa kömək edəcək:

"Mənim dərmanımı dəyişdilər" kimi fikirlər dünyada qəbul olunmur və qəbul edilməməlidir. Əgər tərkib eynidirsə, dərmanın adının və ya qablaşdırmasının dəyişməsi onun təsirini dəyişmir. Effekt verməyən dərmanı isə yalnız həkim dəyişdirməlidir".

Fərqli adla idxal olunan dərmanların tərkibində dəyişiklik olması və effektiv maddələrin olmaması iddiaları ilə bağlı, eyni zamanda, dərmanlar yeni adla idxalı zamanı onların tərkibinin yoxlanılması ilə əlaqədar Oxu.Az-ın sorğusuna cavab olaraq Səhiyyə Nazirliyinin Analitik Ekspertiza Mərkəzindən (AEM) bildirilib ki, mərkəzin Tibb və Əczaçılıq Vasitələrinin Ekspertizası və Keyfiyyətinə Nəzarət Laboratoriyası ölkəyə idxal olunan bütün generik (dərmanın ilkin istehsalçısı tərəfindən patentlənmiş kimyəvi maddə - aktiv farmasevtik inqrediyent ehtiva edən dərman. Generiklər patent müddəti bitdikdən və müvafiq olaraq, patent sahibi şirkətin inhisarı bitdikdən sonra digər istehsalçılar tərəfindən beynəlxalq patentsiz ad altında və ya preparat istehsalçısının firma adından fərqli kommersiya adı altında istehsal edilir və satılır - red.) və orijinal dərman vasitələrinin keyfiyyətini istehsalçılar tərəfindən təqdim edilən normativ sənədlərdə qeyd olunan sınaq üsullarına əsasən yoxlayır:

"Bu prosedur dərman vasitəsinin növündən, formasından və ya tərkibindən asılı olmayaraq eyni standartlara uyğun şəkildə həyata keçirilir. Aparılan laborator müayinələrin nəticələrinə əsasən dərmanın keyfiyyət sertifikatı, spesifikasiyası və digər normativ sənədlərdə qeyd edilən tələblərə uyğun olub-olmaması müəyyən olunur və rəy verilir".

"Vətəndaşlara bir daha xatırladırıq ki, özəl tibb müəssisələrində və aptek şəbəkələrində rast gəlinən hər hansı dərman vasitəsi ilə bağlı şübhə və ya narahatlıq yaranarsa, bu barədə Analitik Ekspertiza Mərkəzinə müraciət edə bilərlər. Müraciətlər üçün aşağıdakı vasitələrdən istifadə mümkündür:

"Bir pəncərə" sistemi;

Qaynar xətt: (012) 596-05-20;

E-mail: [email protected];

Veb-sayt: pharma.az - "MÜRACİƏT" bölməsindən daxil olan şikayətlər əsasında araşdırma aparılacaq və zərurət yarandığı halda dərman vasitəsi ilə bağlı plandankənar yoxlamanın keçirilməsi barədə qərar qəbul ediləcək", - deyə məlumatda qeyd edilib.

Aləmdə Nəsib