Yarıtmaz daxili, dişsiz xarici siyasət - Makron Fransası artıq güc mərkəzi deyil

Fransanın "Opinion Way" təşkilatı tərəfindən aparılan rəy sorğusunun nəticələrinə görə, ölkə əhalisinin yalnız 23%-i Prezident Makrona etimad göstərir. Ölkə liderinə münasibətdə sərgilənən ümummilli biganəlik Fransa hökuməti və digər dövlət institutlarının da vətəndaşların gözündən düşməsi üçün əsas rolunu oynayır. Hökumətə dəstək də təqribən 20%-dən bir qədər yüksəkdir. Fransızlar hesab edirlər ki, "ölkənin demokratik sistemində fəxr ediləsi heç nə yoxdur". İnsanların cəmi 40%-i deputatlarının kimliyindən xəbərdardırlar. Bunun nəticəsi olaraq, əhalinin parlamentə rəğbət göstəricisi də müvafiqdir - cəmi 24%. Bu nəticələr Makron Fransasında olan ümumi ab-havanın inikasıdır ki, belə bir mənzərənin formalaşmasının əsas məsuliyyəti də məhz dövlətin birinci şəxsinin üzərinə düşür.

Oxu.Az "Kaspi" qəzetinin mövzuya dair məqaləsini təqdim edir:

Yarıtmaz daxili, dişsiz xarici siyasət

Makronun biabırçı reytinqi onun tək daxili siyasəti ilə bağlı deyil. Bərbad sosial islahatlar, iqtisadi tənəzzül, bir-birilərini əvəzləyən fərasətsiz hökumətlər, ümumxalq apatiya orta statistik fransızı qıcıqlandıran problemlərin yalnız bir qismidir. Əgər əhalinin sosial və iqtisadi rifahının təmin edilməsinə yönəlmiş tədbirlər fiaskoya uğrayırsa və bu, vətəndaşda narazılıq yaradırsa, Parisin beynəlxalq aləmdəki iflası sıravi fransalının sanki qüruruna toxunur. BMT Təhlükəsizlik Şurasının beş daimi üzvündən biri, nüvə dövləti olan Fransa bir-birinin ardınca sağalmaz diplomatik yaralar alır və əsrlərlə nəzarət etdiyi təsir dairələrindən məhrum olur. Bir sözlə, Makron Fransanın müasir tarixinə tək yarıtmaz dövlət idarəçiliyi ilə deyil, həm də dişsiz diplomatiyası və Parisin beynəlxalq nüfuzunu xərcləmiş prezident kimi daxil olaraq yaddaşlarda qalır.

Makronun dəyərsiz sözü

Ukrayna ətrafında cərəyan edən son hadisələr Makronun lider mövqelərdən çıxış etməyə çalışdığı Avropadakı nüfuz dairələrindən də məhrum olduğunu göstərir. ABŞ Prezidenti Donald Trampla qalmaqallı görüşdən dərhal sonra Parisə deyil, Londona gedib Baş nazir Kir Starmerlə məsləhətləşmələr aparan Volodimir Zelenskinin bu qərarı ona dəlalət edir ki, Makronun sözü artıq Ukrayna problemində də xüsusi dəyərə malik deyil.

Makronun Avropanın çoxtərəfli platformaları və qitə səviyyəli seçkili orqanlarındakı təsir imkanlarından istifadə edib özünü lider statusunda təqdimat cəhdi irəli sürdüyü təşəbbüslərin fiaskoya uğraması ilə uğursuzluğa düçar olur. Ənənəvi təsir ünvanları olan Afrika, Okeaniya və Asiyanın bəzi bölgələrindən çəkilmək məcburiyyətində qalan Paris diqqətini postsovet məkanına yönəltsə də, burada da əliboş qalır. Ukrayna cəbhəsində qitə liderliyini Böyük Britaniya ələ alır, Parisin Cənubi Qafqaz təşəbbüsləri isə "beşik"də boğulur. Gürcüstandakı siyasi proseslərin kulisarxası "qəhrəman"ı olmağa çalışan Makronun ağzı burada da ovulur: iqtidar partiyası əhalinin əksəriyyətinin səslərini qazanır, Fransa maraqlarının keşiyində duran sabiq prezident Salome Zurabişvili isə Gürcüstanın siyasi səhnəsini tərk etmək məcburiyyətində qalır. Heç kimə sirr deyil ki, xanım Zurabişvilinin Fransa vətəndaşlığı var və o, hətta bu ölkənin XİN-nin əməkdaşı da olub.

İflasın əsas səbəbi - aşağılayıcı ritorika

Fransa nəzarət etdiyi əraziləri üzərində nüfuzunu itirməyə başlayan XXI əsrin ilk metropoliyasına çevrilir. Makron Fransası müasir dünyanın heç də yeganə neokolonial dövləti deyil. Ancaq onun yeni yüzillikdə müstəmləkələrini bir-bir itirən ilk müstəmləkəçi dövlət olma reallığı danılmaz faktdır. Parisin nüfuz dairələrini növbə ilə burada oyanmış milli özünüdərk hərəkatına təhvil verməsi ilk növbədə Makronun liberal-faşizm ruhlu, aşağılayıcı, eqoist ünsiyyət tərzi, sanki əsrlər öncə olduğu kimi, ona bağlı olan ərazi və ölkələrə yuxarıdan aşağı baxan, şəxsiyyəti alçaldan davranışı ilə əlaqədardır. Makron Fransası XXI əsr reallığını dərk etməkdə sanki çətinlik çəkir və özünün aqressiv-qəsbkar ritorikası ilə yüzillər boyu çapıb-taladığı coğrafiyalardan sıxışdırılıb birdəfəlik çıxarılması üçün zəmin yaradır.

Uğursuz kompensasiya cəhdləri

Afrikadakı iflasdan sonra Fransanın yeganə kompensasiya istiqamətləri Ukrayna və Ermənistan olsa da, hadisələrin gedişatı ona dəlalət edir ki, Makron burada da uğur əldə edə bilməyəcək. Ukrayna ilə mənzərə aydındır: Parisin dəyişə biləcəyi heç nə yoxdur, Fransa həm diplomatik masa, həm də döyüş meydanında çevriliş etməkdə gücsüzdür, bunun üçün Makronun nə alətləri var, nə də yetərincə resursu. Onun Vaşinqtona səfəri zamanı Tramp tərəfindən soyuq qəbul edilməsi, hətta protokola uyğun olaraq önünə çıxıb qarşılamaması Makronun ABŞ üçün də əhəmiyyətsiz lider olduğunu göstərir.

Cənubi Qafqazda Parisin İrəvanı birtərəfli dəstəkləmək siyasəti isə ümumiyyətlə, Fransanın bölgədəki mövcudluğunu heçə endirib. Halbuki Makronun aşkar ermənipərəst xəttinə qədər Fransanın Azərbaycanda yetərincə güclü olan iqtisadi dayaqları var idi. Makronun şəxsi kin və antipatiyası üzərində qurduğu dövlət siyasətinin fiaskosu Parisi nəinki iqtisadi rıçaqlardan edir, eyni zamanda, geosiyasi ambisiyaları üzərindən xətt çəkmiş olur. Özü də tək Fransanın deyil, həm də onun təmsil və liderlik etdiyi Avropa İttifaqı kimi iri və qlobal aktorun.

Makronun həm daxildə, həm də beynəlxalq çapdakı uğursuzluqları Fransanın qarşıdakı müddətdə, konkret olaraq hakimiyyətə yeni qüvvələrin gəlişi ilə mürəkkəb "restart" prosesindən keçmək məcburiyyətində qalma reallığından xəbər verir. Əgər Parisdəkilər özlərinin xarici siyasət konsepsiyasına yenidən, soyuq başla baxmaq istəyində olsalar, şübhəsiz ki, Makron dövrünün başlıca problemi olan tərəfkeşlik, şəxsi simpatiya kimi amillərdən imtina etməli olacaqlar. Əks halda V Respublikanın - müasir Fransanın "güclər liqası"na dönüşü daha böyük müddətə uzanacaq, Parisin ciddi aktor statusunu geri qaytarmaq cəhdləri uğursuz olacaq.