"Nine Senses" incəsənət mərkəzində qədim Qobustan petroqliflərinə həsr olunmuş sərgi keçirilir. Sərgi insanın və sənətin mənşəyinin öyrənilməsinə incəsənət və elmi-mənəvi yanaşmaları özündə birləşdirir və insan təbiətinin dərin tərəfləri haqqında düşünməyə çağırır. Sərgidə beş işıqlı mandalanın - rəssamın əsərlərinin elementləri ilə birləşməklə qədim simvolların müasir interpretasiyalarının yaradılması üçün əsas olan Qobustanın beş petroqlifi təqdim olunur. "Qobustan Kodları" sərgisi insanın və incəsənətin yaradılışının nəzəriyyəsində elmi və ruhani yanaşmaları özündə birləşdirir. Qobustanın həmin beş petroqlifləri qədim simvolların müasir təsviri olan, beş işıq mandalasının yaradılmasında əsas rol oynayıb.
Beş işıq mandalasının simvolikası:
- "Yaradılış": DNT-ni aktivləşdirən və şüuru genişləndirən, səma mənşəyini simvolizə edən, kosmik şüaları altında insan obrazlı əsər;
- "Energetik cisim": İnsan bədəninin incə energetik strukturu, qədim yoqa təcrübələri və insan bədənindəki incə enerjilər haqqında təcrübələrinin əks olunması;
- "Ulu ana": Süd yolunu və insanın kosmosla əlaqəsini simvolizə edən Ulu Ana obrazı;
- "İnsanın kosmik dramı": İlahi mənbə ilə əlaqənin itirilməsini simvolizə edən "dəhşət dəbilqəsi" geyinmiş insan obrazı;
- "Kök çakraları sistemi": Cənnətlə Yer Üzü arasındakı əlaqəni təmsil edən, insanın dünyalar arasında körpü rolunu əks etdirən unikallıqdan ibarətdir. Beş mandalanın hər biri qədim simvolları müasir incəsənət formaları ilə birləşdirərək insan varlığının dərin məsələləri haqqında düşünməyə vadar edir.
Sərginin kuratoru, Qobustan şamanı Tərlan Manafov Oxu.Az-a müsahibəsində Qobustan qayalarındakı petroqliflərin mənası, özündə hansı məqamları ehtiva etməsi, yaradılış və bu kimi məqamlardan danışıb.
- "Qobustan kodları" nədir, özündə hansı vacib elementləri ehtiva edir və əhəmiyyəti nədən ibarətdir?
- Qobustan Azərbaycan ərazisində olan dünya əhəmiyyətli unikal məkandır, hansı ki, Azərbaycanı bütün dünyaya yeni bir şəkildə təqdim edə bilərdi. Amma təəssüflər olsun ki, bu potensial açılmayıb. Bizə bu barədə daha çox şablon, orta məktəb kitabları səviyyəsində məlumatlar təqdim edilib. Guya ibtidai insanlar Qobustanda şüursuz, vəhşi, heyvanabənzər insanlar kimi yaşayıb, qayalara sadə, mənası olmayan cızıqlar çəkiblər. Amma əslində, Qobustan çox müqəddəs bir yerdir və orada özünəməxsus mistik sivilizasiya olub. Qobustanda yaşayan qədim insanlar bizə bu günə qədər gəlib çatan kodlar ötürüblər. Elə bunun unikallığının bir tərəfi də ondan ibarətdir ki, bu təsvirlərin üzərindən on min illər keçsə də, ən birinci necə olubsa, bizə də bu formada, heç bir dəyişiklik olmadan yetişib. Bu sərgidə nümayiş olunan fotolarda da insanın yaradılışı əks olunub.
Məlum olduğu kimi, bəşər sivilizasiyası böhran səviyyəsinə gəlib çatıb. Noyabrın 11-də Bakıda BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəfləri Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) start götürəcək. Dünyanın önəmli insanlarının Bakıda bu böhrandan çıxış yollarını axtaracaqlar. Bu həll yollarından biri də bəşəriyyətin öz mənbəyinə qayıtması ilə bağlıdır. Yəni sivilizasiya necə və harada yaranıb, eləcə də hara gedir? Bunu bilmək lazımdır ki, həll yollarını tapmaq da mümkün olsun. Çünki bir problemin həllinə nail olmaq üçün onun mənbəyini, haradan qaynaqlandığını tapmaq lazımdır. Biz Qobustanda bütün bu sirlərə vaqif oluruq.
Orada böyük bir elm var. Bu elm ondan ibarətdir ki, dünyada yaradılışın elmi ilə bağlı iki fəlsəfə var. Birincisi - insanın meymundan yaranması, ikincisi - ilahi nəzəriyyə. İlahi nəzəriyyə ona əsaslanır ki, insan Allah tərəfindən yaradılıb. Qobustanda məhz bu iki nəzəriyyə birləşir. Birinci addımda görürük ki, insan, həqiqətən də, heyvan kimi bir varlıq olub. Lakin bəşər tarixində belə bir məqam baş verir ki, insanın bədəninə yaradıcı tərəfindən nur daxil olur və həmin an insan səviyyə adlayır.
- Buradakı rəsm əsərlərində də məhz bu məqamlardan bəhs edilir?
- Elədir ki, var. Bu rəsm əsərlərində isə kodlar qeyd edilib, sirlər yazılıb.
- Bu əsərlərdə hansı sirlər öz əksini tapır?
- Rəsmlərdə insanın bədəninə göydən nur daxil olması təsvir olunur. Buradakı DNT görüntüsü isə genetik dəyişikliyin baş verdiyini göstərir, yəni insanın dili yaranır, beyni inkişaf edir, şüuru əmələ gəlir və əsas məsələ - yaradıcılığı formalaşır. Beləliklə, insan başlayır rəsm əsərləri yaratmağa. Təsəvvür edin ki, birdən-birə heyvan başlayır şəkil çəkməyə. Bu möcüzə onda baş verir ki, qayaların içində yaşayan vəhşi varlıqlar bir gün incəsənət, mədəniyyət yaratmağa başlayırlar. Bu isə bir anda baş verir.
- Bu sirlərə başqa haradasa rast gəlinir?
- Bu, çox böyük bir sirdir və bunu ancaq Qobustanda tapmaq olur.
- Müasir sivilizasiyanın içində olduğu böhranı həmin kodların deşifrəsi ilə aradan qaldırmaq mümkündür?
- Mümkündür. Çünki orada qeyd edilir ki, insan yenidən yaradıcı nura qayıtmalı, göydən gələn ilhama qoşulmalıdır. O zaman insanda yeni fikirlər, yaradıcılıq və sivilizasiya əmələ gələcək. Çünki köhnə sivilizasiya və fəlsəfə bitib, böhrana düçar olub. Ona görə də yeni yollar axtarmalı, yeni ilhamlar almalıyıq.
- Bunun üçün də mənbəyimizə, kökümüzə qayıtmalıyıq. Sizcə, buna nail ola biləcəyik?
- Bəli! Bakıda keçiriləcək COP29 tədbiri də təsadüfi deyil. Çünki gələn il nə baş verəcəyi bilinmir və bəşəriyyət seçim qarşısındadır. Tarix iki yolla gedə bilər. Bakıda 11 gün ərzində hansı istiqamət seçiləcəksə, bəşəriyyət də o yolla gedəcək. Ona görə də insanın Qobustan kodları ilə yenidən özünə qayıdıb, işıqlı dünyaya çıxması üçün Allahdan gələn nura, ilhama qoşulması lazımdır.
Mərahim Nəsib
