Elektron xəstəlik vərəqəsi (e-bülleten)

Elektron xəstəlik vərəqəsi (e-bülleten) Azərbaycanda səhiyyə sisteminin rəqəmsallaşması istiqamətində atılmış mühüm addımlardan biridir. 2025-ci ilin may ayından etibarən Səhiyyə Nazirliyinin Vahid Səhiyyə İnformasiya Sistemi (SIS) vasitəsilə tətbiq olunan bu sistem xəstəlik vərəqələrinin elektron sənəd formasında hazırlanmasını və idarə edilməsini təmin edir. 

Sistemin Yaranma Tarixi və Məqsədləri

Elektron xəstəlik vərəqəsi sisteminin tətbiqi Azərbaycanın “Elektron Azərbaycan” proqramı çərçivəsində səhiyyənin rəqəmsallaşdırılması strategiyasının bir hissəsidir. 2023-cü ildə Səhiyyə Nazirliyinin Səhiyyənin İnformasiyalaşdırılması Mərkəzi tərəfindən hazırlanmağa başlayan sistem, 2025-ci il mayın 1-dən Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyinin (TƏBİB) tabeliyində olan tibb müəssisələrində rəsmi olaraq işə salınıb. Sistemin əsas məqsədləri aşağıdakılardır:

• Səmərəliliyin artırılması: Kağız sənədlərlə bağlı bürokratik prosesləri azaltmaq və vaxt itkisini minimuma endirmək.

• Şəffaflığın təminatı: Sığorta dələduzluğunu azaltmaq və müavinət ödənişlərinin düzgünlüyünü təmin etmək.

• Əlçatanlığın yüksəldilməsi: Vətəndaşlar və işəgötürənlər üçün xəstəlik vərəqələrinin statusunu onlayn izləmək imkanı yaratmaq.

• Maliyyə planlaşdırmasının optimallaşdırılması: Dövlət büdcəsinin müavinət ödənişləri üçün daha dəqiq proqnozlaşdırılmasını təmin etmək.

Səhiyyə Nazirliyi, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi və TƏBİB-in birgə əməkdaşlığı ilə sistem vahid e-reyestrə inteqrasiya olunub, bu da məlumat mübadiləsini avtomatlaşdırır.

Sistemin Funksionallığı

E-bülleten sistemi xəstəlik, xəsarət, hamiləlik və doğum səbəbiylə müvəqqəti əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarında istifadə olunur. Tibb müəssisələri tərəfindən elektron imza ilə təsdiq edilən vərəqələr Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna (DSMF) və işəgötürənlərə elektron qaydada göndərilir. Sistem aşağıdakı funksiyaları təmin edir:

• Elektron tərtibat: Xəstəlik vərəqələri “e-Səhiyyə” portalı və mobil tətbiqi vasitəsilə hazırlanır və tibb işçiləri tərəfindən rəqəmsal formada təsdiqlənir.

• Məlumat mübadiləsi: Vərəqələr avtomatlaşdırılmış sistem vasitəsilə DSMF və işəgötürənlərə ötürülür, bu da kağız sənədlərə ehtiyacı aradan qaldırır.

• Əlçatanlıq: İşəgötürənlər vərəqələri Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin informasiya sistemindən, tibb işçiləri isə “e-Səhiyyə” platformasından əldə edə bilər.

• Fiziki alternativ: Vətəndaşlar istəsə, elektron vərəqəni kağız formada əldə edə bilər, bu da çevikliyi artırır.

Sistem, həmçinin qeyri-iş günlərində də vərəqə almağa imkan yaradır, xəstələrə rahatlıq təmin edir.

Hüquqi Əsas və Tənzimləmə

E-bülleten sisteminin tətbiqi Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarına əsaslanır. Sistemin formalaşdırılması qaydaları Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən hazırlanıb və Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi ilə razılaşdırılıb. Elektron vərəqələr müvəqqəti əmək qabiliyyətinin itirilməsinə görə müavinətlərin təyin edilməsi üçün hüquqi sənəd hesab olunur. Bu, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq bütün iştirakçılar üçün standartlaşdırılmış informasiya mübadiləsi qaydalarını təmin edir.

Üstünlükləri

E-bülleten sisteminin tətbiqi bir sıra üstünlüklər gətirir:

• Vaxta qənaət: Kağız sənədlərin hazırlanması və çatdırılması ilə bağlı proseslər aradan qaldırılır, ödənişlər daha operativ aparılır.

• Şəffaflıq və etibarlılıq: Elektron reyestr sığorta dələduzluğunu minimuma endirir və tibbi məlumatların düzgünlüyünü təmin edir.

• Maliyyə səmərəliliyi: Dövlət büdcəsinin müavinət ödənişləri üçün proqnozlaşdırılması dəqiqləşir.

• Vətəndaş məmnuniyyəti: Onlayn əlçatanlıq və qeyri-iş günlərində xidmət imkanı xəstələrə rahatlıq yaradır.

2025-ci il fevralında Akademik Mustafa Topçubaşov adına Elmi Cərrahiyyə Mərkəzində keçirilən infosessiyada sistemin əhəmiyyəti və tətbiq qaydaları tibb işçilərinə təqdim edilib, bu da onun geniş tətbiqinə hazırlığı göstərir.

Çətinliklər və Perspektivlər

Sistemin tətbiqi ilə bağlı bəzi çətinliklər də mövcuddur. Tibb işçilərinin rəqəmsal sistemlərə adaptasiyası üçün əlavə təlimlərə ehtiyac var. Regionlarda internet infrastrukturunun zəifliyi bəzi ərazilərdə sistemin tam işləməsinə mane ola bilər. Həmçinin, kiberhücum riskləri məlumat təhlükəsizliyini gücləndirmək zərurətini ortaya qoyur.

Gələcəkdə Səhiyyə Nazirliyi e-bülleten sistemini süni intellekt və böyük verilənlər analitikası ilə inteqrasiya etməyi planlaşdırır. Bu, xəstəliklərin yayılma dinamikasını proqnozlaşdırmağa və səhiyyə xidmətlərini optimallaşdırmağa imkan verəcək. Sistem, həmçinin beynəlxalq səhiyyə platformaları ilə uyğunlaşdırılaraq xaricdə müalicə alan vətəndaşlar üçün də əlçatan olacaq.

Nəticə

Elektron xəstəlik vərəqəsi sistemi Azərbaycanda səhiyyənin rəqəmsallaşmasında mühüm nailiyyətdir. Vahid Səhiyyə İnformasiya Sistemi ilə inteqrasiya olunmuş bu layihə şəffaflığı, səmərəliliyi və vətəndaş məmnuniyyətini artırır. Çətinliklərə baxmayaraq, sistem səhiyyə xidmətlərinin keyfiyyətini yüksəltmək və dövlət resurslarının effektiv istifadəsini təmin etmək potensialına malikdir. E-bülleten Azərbaycanın müasir səhiyyə sisteminə keçidinin parlaq nümunəsidir və gələcək rəqəmsal transformasiyalar üçün möhkəm zəmin yaradır