2023-cü ilin elmi nailiyyətləri: Sintetik insan embrionu, traxeyadan hazırlanan robot... - FOTO/VİDEO

Oxu.Az ənənəyə uyğun olaraq, geridə qoyduğumuz ildə bəşəriyyətin əldə etdiyi innovasiyaları, elm, tibb, texnologiya sahələrində yenilikləri təqdim edir: 

Bərk haldan mayeyə çevrilən, sonra yenidən əvvəlki vəziyyətinə qayıdan robot yaradılıb

Çinli alimlər bərk haldan mayeyə və yenidən öz ilkin halına qayıdan robot yaradıblar. Bu texnologiya möcüzəsi möhkəm vəziyyətdə öz kütləsindən 30 dəfə çox yük daşımaq iqtidarındadır. Eyni zamanda, robot maye kimi yumşalaraq sürünə bilir.

Təcrübə zamanı robot süni mədədə yerləşən maddəni də oradan çıxarmağı bacarıb.

Robot, həmçinin, özünü əridib dəmir barmaqlıqlar arxasından çıxa, sonra isə yenidən bərk vəziyyətə qayıdıb hərəkət edə bilir.

2023-cü ilin elmi nailiyyətləri: Sintetik insan embrionu, traxeyadan hazırlanan robot... - FOTO/VİDEO

Hindistan “Aditya-L1” avtomatik Günəş stansiyasının uğurlu buraxılışını həyata keçirib. Bu, Nyu-Delhi tərəfindən təşkil edilən ilk genişmiqyaslı ekspedisiyadır.

Göyərtəsində stansiya olan “PSLV C57” (“Polar Satellite Launch Vehicle”) daşıyıcı raketi Benqal körfəzindəki Şriharikota adasındakı milli kosmodromdan buraxılıb.

Planlaşdırılır ki, qurğu Yerdən təxminən 1,5 milyon km məsafədə Günəş-Yer sisteminin Laqranj nöqtəsi (L1 nöqtəsi) regionunda haloorbitə buraxılacaq. Oraya çatmaq üçün cihaza 125 gün lazımdır. Bu nöqtədə avtomatik stansiya Yerə və Günəşə nisbətdə hərəkətsiz qalacaq. Bu yerdə heç vaxt Günəş tutulması baş vermir, həmçinin, işığı sərbəst şəkildə müşahidə etmək və onun şüalanmasını qeydə almaq mümkündür. Bundan əlavə, cihaz Yerin maqnit sahəsindən uzaqda olacaq, bunun sayəsində ölçmələrdə hər hansı bir problem olmayacaq.

Stansiya müxtəlif Günəş parametrlərini öyrənmək üçün yeddi tədqiqat sistemi ilə təchiz olunub. O, ulduzdan gələn hissəciklərin axınını araşdıracaq, maqnit sahəsini ölçəcək, Günəş tacını və tac kütləsinin atılma dinamikasını öyrənəcək. Stansiya, həmçinin, Günəşin fotosferini, xromosferini tədqiq edəcək və Günəş radiasiyasında dalğalanmaları ölçəcək. Cihazın kosmosda beş il işləyəcəyi nəzərdə tutulur.

Daha sonra Hindistan Kosmik Tədqiqatlar Təşkilatı (ISRO) “Aditya-L1” aparatı ilə kosmosdan çəkilmiş ilk görüntüləri yayımladı.

Diyetik məhsullarda istifadə olunan aspartam kanserogen kimi tanındı

Pəhriz kolaları, yoqurtlar, sorma konfetlər və saqqızlar kimi onlarla ümumi qidada olan süni dadlandırıcı aspartam uzun müddət təhlükəsiz hesab olunsa da, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) fikrini dəyişib. Təşkilat aspartamı xərçəng riskini artıran potensial kanserogen elan edib.

ÜST maddəni qadağan etməyib, lakin eyni zamanda, ən təhlükəli dozanı - gündə 40 mq/kq təyin edib. Təşkilat, həmçinin, şirkətləri tərkibində dadlandırıcı olan məhsulların etiketində “ehtimal ki, kanserogen” sözləri yazmağa məcbur etmək istəyir.

Ekspertlər, həmçinin, müəyyən ediblər ki, aspartam və digər dadlandırıcılardan istifadə ikinci tip şəkərli diabetə, ürək-damar xəstəliklərinə gətirib çıxarır və ümumiyyətlə, ölüm riskini artırır.

Dünyada ilk uğurlu tam göz transplantasiyası həyata keçirildi

ABŞ-də həkimlər dünyada ilk dəfə xəstəyə bütöv bir göz transplantasiyası həyata keçiriblər. Əməliyyat yüksəkgərginlikli elektrik cərəyanı vurmuş və üzünün sol nahiyəsi, o cümlədən gözü, burnu və ağzı zədələnmiş 46 yaşlı keçmiş hərbçi Aaron Ceymsin üzərində aparılıb. 21 saat davam edən əməliyyatı 140-dan çox cərrah, tibb bacısı və feldşer həyata keçirib.

Laqon Tibb Mərkəzinin press-relizinə görə, transplantasiya edilmiş gözdə sağlamlığın əlamətləri olub, lakin xəstənin onunla görüb-görə bilməyəcəyi hələ məlum deyil.

Emilya Tağıyeva