Azərbaycan Futbol Federasiyaları Assosiasiyası (AFFA) — Azərbaycan Respublikasında futbolun idarə edilməsinin əsas orqanıdır və bu idman növünün milli və beynəlxalq səviyyədə inkişafında mühüm rol oynayır. 1992-ci ildə, ölkənin müstəqillik qazanmasından qısa müddət sonra təsis edilən AFFA, 1994-cü ildə FIFA və UEFA-ya üzv olmaqla Azərbaycan futbolu ilə dünya idman icması arasında əlaqələndirici həlqəyə çevrildi. Təşkilat öz mövcudluğunun üç onilliyi ərzində formalaşmadan ölkədə futbolun populyarlaşdırılması və peşəkarlaşdırılmasına yönəlmiş iddialı layihələrin həyata keçirilməsinə qədər bir yol keçmişdir.
Tarix və yaradılma
Azərbaycanda futbol XX əsrin əvvəllərinə gedib çıxan dərin köklərə malikdir. İlk futbol klubları 1905-ci ildə Bakıda yaranmağa başladı, şəhərin rəsmi çempionatı isə 1911-ci ildə keçirildi. Lakin müstəqillik qazanana qədər Azərbaycan komandaları SSRİ çempionatları çərçivəsində çıxış edirdilər, burada "Neftçi" kimi klublar əhəmiyyətli uğurlar qazanırdılar. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra milli futbol strukturunun yaradılmasına ehtiyac yarandı və 1992-ci ilin mart ayında AFFA təsis edildi. Bu təşkilat futbolun bütün aspektlərinin - peşəkar liqalardan uşaq-gənclər proqramlarına qədər inkişafı üçün məsuliyyəti öz üzərinə götürdü.
Missiya və struktur
AFFA Azərbaycanın futbol ekosistemini idarə edir, peşəkar və həvəskar liqaların, bütün yaş qrupları üzrə milli komandaların işini əlaqələndirir, həmçinin qadın futbolu və futzalı inkişaf etdirir. Assosiasiyasının qərargahı Bakıda yerləşir, regional nümayəndəliklər isə ölkə boyu futbola dəstək təmin edir. AFFA-nın əsas məqsədlərinə aşağıdakılar daxildir:
- Milli çempionatın (Azərbaycan Premyer Liqası), ölkə Kuboku və Superkubokun təşkili.
- Beynəlxalq turnirlərdə iştirak üçün kişi, qadın və gənclər yığma komandalarının hazırlanması və dəstəklənməsi.
- Akademiyalar və təlim proqramları yaratmaqla uşaq-gənclər futbolunun inkişafı.
- Ədalətli oyun, hörmət və idman etikası dəyərlərinin təşviqi.
AFFA UEFA və FIFA ilə fəal əməkdaşlıq edərək beynəlxalq standartları yerli futbola tətbiq edir. Əhəmiyyətli nailiyyətlərdən biri 2009-cu ildə UEFA-nın dəstəyi ilə inşa edilmiş Azərbaycan Futbol Akademiyasının açılması oldu. Bu layihə yeni nəsil oyunçuların yetişdirilməsində mühüm addım oldu.
Nailiyyətlər və çağırışlar
AFFA Azərbaycan milli komandasına nəzarət edir, komanda beynəlxalq arenada 1996-cı il Avropa çempionatının seçmə mərhələsində debüt etmişdir. Milli komanda hələ ki böyük turnirlərdə iştirak etmək üçün kvalifikasiya qazana bilməsə də, Avro-2024-ün seçmə oyununda İsveçə qarşı gözlənilməz qələbə kimi parlaq anlar nümayiş etdirmişdir. Klub futbolu da inkişaf edir: "Qarabağ" dəfələrlə Çempionlar Liqası və Avropa Liqasının qrup mərhələlərində ölkəni təmsil edərək Azərbaycan futbolunun Avropadakı nüfuzunu möhkəmləndirmişdir.
Futzal AFFA-nın daha bir güclü tərəfidir. Azərbaycan komandası "Araz" Avropanın ən yaxşı komandalarından biri hesab olunur və mütəmadi olaraq UEFA Futzal Kubokunda iştirak edir. Qadın futbolu da AFFA-nın qızları bu idman növünə cəlb etməyə yönəlmiş proqramları sayəsində sürət qazanır.
Uğurlara baxmayaraq, AFFA çağırışlarla üzləşir. Bunların arasında yerli klubların rəqabət qabiliyyətinin artırılması, regionlarda infrastrukturun yaxşılaşdırılması və yeni istedadların cəlb edilməsi zərurəti var. Assosiasiya bu məsələlərin həlli üçün fəal işləyir, o cümlədən 2005-ci ildə təsdiqlənmiş futbolun inkişafı proqramı kimi dövlət dəstəyi vasitəsilə.
Cəmiyyətə təsir
Azərbaycanda futbol idmandan daha çox şeydir. Bu, müxtəlif yaşlı insanları və regionları birləşdirən mədəni fenomendir. AFFA Azərbaycan Kuboku finalları və beynəlxalq matçlar kimi kütləvi tədbirlər təşkil edərək milli birliyin möhkəmləndirilməsində mühüm rol oynayır. Assosiasiya həmçinin çimərlik futbolu və həvəskar liqaların inkişafı təşəbbüslərini dəstəkləyərək idmanı hamı üçün əlçatan edir.
Xüsusi diqqət sosial məsuliyyətə yetirilir. AFFA oyunçular, hakimlər və azarkeşlər üçün etika kodeksi tətbiq edərək, ayrı-seçkiliyin və fırıldaqçılığın hər hansı formasına qarşı çıxır. UEFA tərəfindən dəstəklənən kütləvi futbolun inkişafı proqramları ucqar rayonlardakı uşaqlara idmana qoşulmağa kömək edir, onların qarşısında yeni imkanlar açır.
Perspektivlər
AFFA iddialı hədəflər qoyaraq irəliləməyə davam edir. Prioritetlər arasında futbol infrastrukturunun modernləşdirilməsi, Azərbaycan klublarının Avropadakı mövqelərinin gücləndirilməsi və milli komandanın beynəlxalq arenada uğurlu çıxışlara hazırlanması var. 2020-ci ildə Azərbaycan Avropa çempionatına ev sahibliyi edən ölkələrdən biri oldu, bu da ölkədə futbolun populyarlaşdırılması üçün mühüm hadisə oldu.
Azərbaycan Futbol Federasiyaları Assosiasiyası sadəcə idman təşkilatı deyil, milyonlarla azarkeşə ilham verən və yeni ulduzların yetişməsi üçün şərait yaradan hərəkətverici qüvvədir. Ənənələri qoruyaraq və yeni üfüqlər açaraq, AFFA Azərbaycan futbolunu inamla parlaq gələcəyə doğru aparır.
