Əsgər Akayev: "Çinin dəstəyi Azərbaycan üçün böyük üstünlükdür"

Artıq 24 ölkə BRICS dövlətlərarası assosiasiyaya qoşulmaq arzusunu bildirib. Bu barədə Rusiya Federasiyası Federal Məclisi Federasiya Şurasının sədri Valentina Matviyenko bu günlərdə bildirib. Bu dövlətlər arasında Azərbaycan da var.

Yada salaq ki, Bakı BRICS-ə qoşulmaq niyyətini "Azərbaycan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası (ÇXR) arasında strateji tərəfdaşlığın yaradılması haqqında" Birgə Bəyannamə qəbul etdiyi Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) bu yaxınlarda Astanada keçirilən sammiti çərçivəsində bəyan edib. Məhz bu sənəddə Bakının BRICS-ə qoşulmaq istəyi qeyd olunub. Və bundan sonra Azərbaycan niyyətini təsdiqləyib.

Qırğızıstanın ilk prezidenti, fəxri professor, Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki, M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Elmi-Tədqiqat Mürəkkəb Sistemlərin Riyaziyyat İnstitutunun baş elmi işçisi, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru Əsgər Akayev Oxu.Az-a açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycanın BRICS-də iştirak etmək istəyini təbii adlandırmaq olar:

- BRICS yeni tipli ən cəlbedici beynəlxalq birliyə çevrilib. Və bu strukturun Azərbaycanda maraq doğurması təəccüblü deyil. BRICS ilkin olaraq dövlətlər arasında bərabərhüquqlu münasibətlərə malik idi, bu, əksər digər təşkilatlarda, xüsusən də ABŞ-nin diktaturası mövcud olduğu Qərb təşkilatlarında belə deyil. Və burada, təkrar edirəm, bir milyard əhalisi olan ölkələrlə (Çin, Hindistan) əhalisi daha az olan digər ölkələr arasında tam bərabərlik var.

BRICS dövlətləri bir-birinin daxili işlərinə qarışmır və rəngli inqilablar ixrac etmir. Ticarətdə heç bir diskriminasiya yoxdur. Qərb indi asanlıqla başqa dövlətlərə ticarət müharibəsi elan edir, sanksiyalar və məhdudiyyətlər qoyur. BRICS-də belə şeylər yoxdur, ona görə də kiçik və orta dövlətlər bu assosiasiyada rahat olacaqlar.

Bundan əlavə, BRICS təkcə yaxşı coğrafiya deyil, həm də sivilizasiyalararası bir birlikdir. Orada bir neçə lokal sivilizasiya təqdim olunur - Çin, Hindistan, Rusiya, Latın Amerikası, islam dünyası.

Azərbaycan Cənubi Qafqazın əsas təmsilçisi, türk sivilizasiyasının nümayəndələrindən biridir.

- Yeri gəlmişkən, Azərbaycanın BRICS-də iştirak etmək istəyi "Azərbaycan və ÇXR arasında strateji tərəfdaşlığın yaradılması haqqında" Birgə Bəyannamədə öz əksini tapıb...

- Bir halda ki, ÇXR bu sənədi imzalayıb, deməli, siz artıq BRICS-in qurucularından biri olan Çinin dəstəyini almısınız. Bu, Azərbaycan üçün böyük üstünlükdür.

- BRICS-də iştirak mütləq Qərblə qarşıdurma deməkdirmi?

- BRICS-in təsisçiləri bu assosiasiyanı kiməsə qarşı çıxmaq üçün yaratmadıqlarını bildirdilər. BRICS-in məqsədi ədalətli və çoxqütblü dünya qurmaqdır. Təşkilat başqa strukturlara qarşı çıxmır. Bütün dünyaya qarşı çıxan ABŞ və kollektiv Qərbin özüdür.

Digər tərəfdən, Qlobal Cənubu inkişaf etdirmək üçün BRICS bir növ müqavimət göstərməlidir (xarici təzyiq - red.). Amma bu, BRICS-in istəyindən deyil, öz maraqlarını ABŞ və müttəfiqlərindən qorumaq zərurətindən irəli gəlir. Əgər, deyək ki, sabah Fransa Azərbaycana təzyiq edəcəksə, təbii ki, BRICS ölkələri də buna susmamalıdır.

- Yeri gəlmişkən, Ermənistan BRICS-ə qoşulmur. İrəvana Qərbi seçdiyi kurs mane olur?

- Bunu Ermənistanın hakim elitası həll edir. Amma mənə elə gəlir ki, Ermənistanı Qərbdə yaxşı heç nə gözləmir. Qərbin daim tətbiq etdiyi bir prinsip var: istifadə edir və atır. Misir və Liviya liderləri Hüsnü Mübarək və Muəmmər Qəddafi ilə də belə oldu. İndi Qərbə Ermənistandan region ölkələrinə qarşı qoya biləcək "piyada" kimi istifadə etmək sərfəlidir.

- Məlumdur ki, BRICS müstəqil maliyyə sisteminin yaradılması mexanizmini hazırlayır, söhbət dedollarizasiyadan gedir. Azərbaycan, BRICS-in iştirakçısı olan bir çox digər dövlətlər kimi, neft hasil edən ölkədir və neft ticarəti uzun onilliklər ərzində dollarla aparılırdı...

- Neft-dollar 50 il əvvəl, Səudiyyə Ərəbistanının (ovaxtkı əsas neft istehsalçısı və ixracatçısı) ABŞ ilə 50 illik müqavilə imzaladığı zaman yaranıb. Və beş onillik boyu neft dollara satılıb. Bu, ABŞ-nin xeyrinə idi. İndi də Səudiyyə Ərəbistanı BRICS-ə qoşulub və bu müqavilənin müddətini uzatmayıb.

Neft sərbəst şəkildə üzür və əksər hallarda Çin yuanına satılır, buna görə də neft-yuan erası başlaya bilər. Yeri gəlmişkən, çox güman ki, neft ticarəti üçün BRICS valyutaları səbəti peyda olacaq. Bu assosiasiyaya indi bütün əsas neft istehlakçıları və bütün əsas istehsalçılar daxildir. Deməli, müəyyən müddətdən sonra neftin qiyməti sabitləşəcək, sadəcə olaraq, müəyyən keçid dövrü lazımdır.

Nair Əliyev