Qərbi Azərbaycan Xronikası: "Anam su içəndə də deyirdi ki, yox, İrəvanın suyu tam başqadır"

Bu gün Baku TV-də Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində jurnalist Əsgər İbrahimovun müəllifi olduğu "Həyat Hekayəsi" verilişinin növbəti buraxılışı hazırlanıb.

Oxu.Az xəbər verir ki, "Nənəmin və babamın ürəyində həmişə İrəvan kimi ağrı olub" adlı veriliş əslən İrəvan şəhərindən olan Qərbi azərbaycanlı Fəridə Səfiyevanın həyat hekayəsinə həsr olunub.

O, Bakıda dünyaya göz açsa da, ailəsinin irəvanəsilli olduğunu deyib: "Anamgilin böyük bağları olub və uzun müddət şəhərin lap mərkəzində, indi İrəvanın baş meydanı tərəfdə evləri var idi. Sonradan atası Gedərçayın ətrafında olan Azərbaycan məhəllələrində böyük bir imarət tikdirib və onlar orada məskunlaşıblar. Həmişə anamın, nənəmin, babamın ürəyində İrəvan həsrəti, ağrısı olub. Uşaqlıqdan yadımdadır, anam su içəndə də deyirdi ki, yox, İrəvanın suyu tam başqadır. Meyvə yeyəndə deyirdilər, yox, İrəvanın meyvəsi tam başqadır. Mən orta məktəbdə oxuyanda hər il İrəvana yay tətilinə gedirdim. Babam uzun müddət İrəvanda prokurorluq sistemində işləyib. Lakin ermənilər ona şər atıblar və müharibə dövründə Sibirə sürgünə göndərilib. Nənəm müharibə dövründə 5 övladını çox çətinliklə saxlayıb".

Onun sözlərinə görə, ana və dayıları Axundov adına məktəbdə, Azərbaycan mühitində oxuyublar: "Nənəm, babam o vaxt danışırdılar ki, İrəvanda erməni adında küçə yox idi. Hamısı Azərbaycan küçəsi idi. Küçələrin adı Azərbaycan adları idi. İnsanlar, ətraf tamamilə azərbaycanlılar idi. Müharibədən sonrakı dövrdə ermənilərin planlı şəkildə İrəvanda məskunlaşdırılması vəziyyəti xeyli dəyişdirdi".

İrəvanəsilli Qərbi azərbaycanlı bildirib ki, Stalinin ölümündən sonra, 1953-cü ildə babam Sibirdən sürgündən qayıdıb: "Ermənilər babama İrəvanda iş verməyiblər. Ondan sonra babam ailəsini də götürüb 1956-cı ildə Bakıya köçməyə məcbur olub. Lakin qoca nənəm 1988-ci ilədək İrəvanda yaşayırdı və şəhəri tərk etmək istəmirdi. Deportasiyaya uğrayan qohumlarımız çox idi. Onların bəziləri çox çətinliklə Şəmkir tərəfə gedib, sonradan Bakıya gəlmişdilər".

F.Səfiyeva sonda Vətən həsrətinin ağrılı olduğunu vurğulayıb: "Nənəmin həmişə xısın-xısın ağladığını görəndə başa düşürdüm ki, doğrudan da doğma yurddan ayrılmaq nə deməkdir. Vətəni görə bilməmək ağır bir dərddir. Qarabağ alınandan sonra hər bir azərbaycanlının içində Qərbi Azərbaycana dönmək istəyi yaranıb. İndi hər bir azərbaycanlının ürəyində ümid, böyük inam var ki, biz tezliklə ana, ata, baba torpaqlarımıza mütləq qayıdacağıq. Əminəm ki, ayağımı o torpağa yenə qoyacağam, Gedərçayın o gözəl şırıltısını eşidəcəyəm, o torpaqdan bir ovuc gətirib əzizlərimin qəbirləri üstünə tökəcəyəm".

Ümumiyyətlə, bu həyat hekayəsi Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunan yüz minlərlə azərbaycanlının yaşadığı çətinlikləri, acı qaçqınlıq taleyini, eyni zamanda, doğma yurda qayıtmaq arzusunu əks etdirən bir güzgüdür.

Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri - qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.

Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi "XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin", - fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasında irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.

Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.