"Xarkov haqqında məlumat kampaniyasının bir hissəsi var. Dedilər ki, Rusiya orada güclü bir qrup toplayıb ki, bu da çox tez anda milyonluq şəhərə girməsinə imkan verəcək".
Bunu Ukrayna Prezident Ofisinin müşaviri Mixaylo Podolyak "Report"un Şərqi Avropa bürosuna verdiyi müsahibəsində deyib. Ölkədə gedən genişmiqyaslı müharibə fonunda son vaxtlar baş verənlərə aydınlıq gətirib.
- Son vaxtlar daha çox hücuma və itkiyə məruz qalan Xarkov istiqaməti ilə bağlı situasiyanın inkişafını necə gözləmək olar? Tez-tez hava hücumuna məruz qalan vilayəti müdafiəsi sizcə yetərlidirmi?
- Əlbəttə, müdafiə təminatımız yetərli deyil. Daha çox raketdən müdafiə sistemi, aviasiya komponentləri və sair lazımdır. Mərmi ilə başa düşüləndir ki, müdafiə hərəkətlərinin effektivliyi başqa səviyyədə olardı. Ancaq buna baxmayaraq, indi Xarkov istiqamətində baş verənlərə baxaq. Rusiya işçi qüvvəsi də daxil olmaqla, il ərzində böyük miqdarda resurs toplayır. Rusiya il ərzində çox sayda resurs yığdı. Bunlar canlı qüvvə, döyüş sursatıdır və buna görə də sahib olduğu təşəbbüsü həyata keçirməyə çalışır. Ukraynada bilirsiniz, bəzi hərbi proqramlar bloklandı və buna görə də bizdə resurs qıtlığı yarandı. Beləliklə qarşı tərəfdə üstünlük təşəbbüs formalaşdı. İndi Rusiya bunu həyata keçirmək istəyir. Amma başa düşür ki, orada nə vaxtsa Ukrayna yenə də effektiv müdafiə hərəkətləri üçün kifayət qədər resursa sahib olacaq. Bu o deməkdir ki, ABŞ-nin yardımı tam olaraq açılacaq, Avropa yardımı artırılacaq və milli istehsaldan da artıq müəyyən gəlirlər əldə edilməyə başlanılıb ki, bu da vəziyyətə təsir edəcək.
İkincisi, Rusiya əsas istiqamətlərdə özümüzü müdafiə etməyimiz çətin olsun deyə cəbhə xəttini uzatmağa çalışır. Bu əsas ərazilər onların əvvəlki kimi əsas hesab etdikləri Donetsk, Luqansk və Zaporojyedir. Yeri gəlmişkən, bu gün Xarkov vilayətinə informasiya diqqətinin geniş olmasına baxmayaraq, Donetsk istiqamətində ən sərt döyüşlər hələ də davam edir. Orada daha çox artilleriyadan istifadə edilir, daha çox Rusiya texnikası və hərbi personalı məhv edilir. Yəni bu ərazilər Rusiya üçün də prioritet olaraq qalır.
Üçüncüsü, Xarkovu işğal etməyə cəhd edən Rusiya qoşunları oradakı sərhəd ərazilərdən daha irəli getməyib. Şimali Xarkov istiqamətində Ukrayna ərazisinə maksimum daxil olma dərinliyi 10 kilometrdir. Buna uyğun olaraq, hazırda orada ağır döyüşlər gedir. Burada Rusiyanın genişlənmə həcmini artırmağa, döyüşlərin getdiyi ərazilərin sayını artırmağa çalışması, bütün bunlar silah paritetinin nə olduğunu başa düşməyin vacibliyini göstərir. Yəni, müqayisəli paritet olduqda, təbii ki, Rusiyanın çox effektiv şəkildə qarşısını almaq olar. Rusiya say etibarilə mübarizə aparır, bu çox vacib bir parametrdir. Yəni, uzaqda yerləşən hədəfləri məhv etmək üçün kifayət qədər resurslarınız varsa, üstünlüyü əldə edəcəksiniz.
- Son vaxtlar Xarkov ilə yanaşı sərhəd Sum və digər yeni vilayətlərə də hücumların olacağı haqqında danışılır...
- Əlbəttə ki, çox şey haqqında danışırlar. Çünki bunda eyni Xarkov haqqında məlumat kampaniyasının bir hissəsi var. Dedilər ki, Rusiya orada güclü bir qrup toplayıb ki, bu da çox tez anda milyonluq şəhərə girməsinə imkan verəcək. Amma nə vaxtdır buna nail olmadı, elə sərhəd yaxınlığında ilişib qalıb.
Sum vilayətinə gəldikdə, təəssüf ki, ora da daim zərbələr altındadır. Oraya, Rusiya idarə olunan bombalardan çox fəal istifadə edir. Demək olar ki, bütün sərhəd kəndləri dağıdılıb. Ərazi bataqlıqdır-meşəlikdir. Bu, düşmənin, mülki əhalini öldürmək üçün çox sayda təxribat və kəşfiyyat qrupu və sair ora göndərməyə imkan verir. Yəni daha kiçik miqyasda aktiv hərbi əməliyyatları Rusiya ilə sərhədlərin bütün perimetri boyunca davam etdirirlər.
Başqa bir sual, Rusiya kifayət qədər resurs toplaya bilərmi ki həmin o səfərbər etdikləri hərbçiləri kolonnalarla harasa hərəkət elətdirə bilsin. Xeyr. Hazırda Rusiyanın belə resursları yoxdur. Rusiyanın indi olduğu cəbhə xəttində intensiv döyüş əməliyyatları aparmaq üçün resursu var. Yəni Rusiyada mərmidə, ballistik raketlərdə çatışmazlıqlar eynidir. Zirehli texnikada çatışmazlıqları var. İndiki durumu, Rusiyanın, müharibənin əvvəlində gördüyümüz xüsusi hazırlıq səviyyəsi deyil. Buna görə də Rusiya strateji hədəflərə əsaslanaraq özü üçün prioritet istiqamətləri seçməyə məcburdur. Buna effektiv şəkildə qarşı çıxmaq üçün Rusiyanın harada və nə etmək istədiyindən asılı olmayaraq, kəşfiyyat indi cəmləşmə yerlərini və s. əvvəlcədən göstərir. Ukraynaya böyük həcmdə uzaqmənzilli silah və raketlər lazımdır. Çünki bütün bunlar Rusiyanın sərhəd ərazisi də daxil olmaqla ərazidə daha sürətli, daha səmərəli şəkildə məhv edilə bilər.
- Sizin dediklərinizdən belə başa düşmək olarmı ki, resursları qalmayan Rusiya daha irəli gedə bilməz?
- Təbii ki, biz taktikada və daha da çox Rusiyanın strategiyasında dəyişikliklər görürük. Əlbəttə ki, o da müəyyən resurs çatışmazlığı yaşayır. Əgər Ukrayna Rusiya ərazisində olanlar da daxil olmaqla, müharibə infrastrukturuna zərbələri artırarsa, hansı ki bunlar, təkcə neft emalı deyil, həm də hərbi müəssisələr və yığılma yerləri, anbarlar və logistika, logistika qovşaqlarıdır, o zaman, əlbəttə ki, Rusiya döyüş sahəsinə əlavə resursların çatdırılmasında böyük çətinlik çəkəcəkdir. Məhz bu məqsədlə tərəfdaşlarımız ilə üç vacib anlayışı müzakirə edirik.
Birincisi, Ukraynanın uzaqmənzilli zərbə imkanlarının sayı əhəmiyyətli dərəcədə artırılmalıdır. Bunlar raketlərdir, uzaqmənzilli dronlardır. Eyni şəkildə, yalnız işğal olunmuş ərazilərdə deyil, həm də Rusiyanın özündə yerləşən infrastruktura qarşı zərbələrə sakit yanaşmaq lazımdır. Çünki həm beynəlxalq ictimaiyyət, həm də beynəlxalq hüquq çərçivəsində müdafiə müharibəsi aparan zaman, əlbəttə ki, o müharibənin infrastruktur mənbələrini məhv etməlisən.
İkincisi, bunlar kəmiyyət parametrləridir, yəni şərti desək, cəbhə xətti min kilometrdən çox olan, ayda 20 və ya 30 uzaqmənzilli raketə sahib olan bütün yığılmış resursları məhv edə bilməzsən. Rusiya, bu və ya digər idarəetmədə məhv edilməyən toplanmış resurslar hesabına öz təşəbbüslərini həyata keçirir.
Üçüncü vacib nüans aviasiyadır. Rusiya bu gün taktiki aviasiyaya görə havada cəbhə xəttində üstünlük təşkil edir. Onların məhv etmə məsafəsi 50-70 km-ə qədər artır. Əlbəttə ki, bu, effektiv müdafiə müharibəsi aparmaq üçün böyük problemlər yaradır. Ukraynada kifayət qədər miqdarda taktiki aviasiya olan kimi biz cəbhə xəttində Rusiyanın tamamilə fərqli davranışını görəcəyik.
- Bəs Qərbin yeni hərbi yardımı bu mənada Ukrayna üçün cəbhədə ciddi dəyişikliyə səbəb olacaqmı?
Əlbəttə, şübhəsiz ki, səbəb olacaq. Kəmiyyətin mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyi müharibələrdə silahlarla bağlı müəyyən paritetin olması vacibdir. Baxın, Rusiya çox sayda köhnəlmiş texnikalardan istifadə edir. Buna daha az, müqayisə edilə bilən həcmlə qarşı çıxa bilərsiniz. Lakin yenə də həssas, yüksək texnologiyalı silahlar olmalıdır. O zaman, əlbəttə ki, siz müdafiəyə əsaslanan müharibələrdə effektiv fəaliyyət göstərəcək, əks-hücum hərəkətləri üçün əlavə resurs toplaya biləcəksiniz. Prinsipcə, Ukrayna bunu edəcək. Burada sual bir neçə komponentə əsaslanır.
Birincisi, bu vəziyyətdə müttəfiqlərimiz Ukraynanın yerləşdiyi müharibə mərhələsinin təhlil etməlidirlər. Onlar bu mərhələni, dərindən anlamalı və müvafiq olaraq hansı silah növlərinə ehtiyac olduğunu başa düşməlidirlər.
İkincisi, riyazi analiz, yəni Rusiyanın hansı resurslara, o cümlədən işçi qüvvəsinə sahib olduğunu və bu resursu kəskin şəkildə azaltmaq üçün nəyin lazım olduğunu dəqiq anlamaq lazımdır. Yəni kəmiyyət bu da təhlildir. Yəni birinci halda bu keyfiyyət təhlili, ikinci halda riyazi kəmiyyət təhlilidir.
Üçüncü komponent isə daşınmaların logistikasıdır. Yəni logistika belə olmamalıdır.
Yeri gəlmişkən, NATO baş katibi cənab Yens Stoltenberq bu barədə dedi ki, biz çox şey vəd etmişdik, amma təəssüf ki, tədarüklər ya məhdud, ya da ləng idi, ya da ümumiyyətlə vəd etdiyimizdən daha az çatdırdıq. Beləliklə, logistika elə olmalıdır ki, lazımi həcmləri çox tez təmin etməyə imkan versin. Yəni bunlar genişləndirilmiş istehsalda olmalıdırlar, anbarlarda qalmadan tez bir zamanda döyüş sahəsinə girməlidirlər. Bu üç məsələ həll olunmalıdır. Bu məsələlər həll edilmədən, təbii ki, bu müharibə durğun görünəcək.
Nəzərdə tutulan odur ki, Rusiya bu oxşar hərəkətləri davam etdirəcək. Rusiyanın oxşar hərəkətləri hansılardır? Müəyyən bir istiqamətdə, məsələn, 5-6-7 min hərbi qulluqçu toplayır, müəyyən sayda zirehli texnika, kiçik, lakin buna baxmayaraq, artilleriya toplayır. Müəyyən bir ərazini tutmaq üçün onlarla hərbçisini qurban verir. Bu qarşıdurma olduqca sadədir, lakin bunun üçün əlbəttə ki, müqayisə edilə bilən resurslar lazımdır.
- Davamlı olaraq Ukrayna üçün qəbuledilməz şərtlərdə danışıqlar təklif edən Rusiya rəhbərliyindən gözləntiniz nədir? Kiyevin təklifi ilə, tezliklə gözlənilən, Sülh Formulasının nəticələrindən nə gözləmək olar? Yeri gəlmişkən, Moskva, tez-tez Rusiyanın bu konfransa dəvət edilməməsinə görə müxtəlif təhdidlər səsləndirir.
- Rusiya heç bir danışıqlar təklif etmir, bu uydurmadır. Rusiya yenidən Ukraynaya təslim olmağı, Ukrayna ukraynayönümlü koalisiyanın üzv ölkələrinə, sözdə Ramşteyn klubunun üzvlərinə təslim olmağı təklif edir. Rusiya uduzmuş tərəf olmadığını etiraf etməyi və buna uyğun olaraq işğal olunmuş ərazilərə nəzarəti davam etdirmək, hərbi cinayətlərə görə məsuliyyət daşımamaq hüququnu təmin etməyi təklif edir. Rusiya, bu gün necə var elə qalmağını təklif edir. Yəni, müharibəni davam etdirəcək, hədə-qorxu, təhqir, hücum və s. davam etdirəcək bir ölkə kimi. Burada danışıqlar sözü yoxdur. Rusiya bunu Ukraynaya psixoloji təsir göstərmək, Qərb ölkələrinə təsir etmək cəhdi baxımından deyir. Eyni zamanda, o, bunu yanıltmaq üçün edir. Daha doğrusu, neytral zona ölkələrini, ilk növbədə qlobal cənub ölkələrini yanıltmağa davam edir. Onlar deyirlər, baxın, biz sülhsevərik, onları bir az yaralamağa gəlmişik, artıq yaraladıq, oranı kifayət qədər qana batırdıq və razılaşmağa hazırıq ki, onları bu vəziyyətə saldığımıza görə bizi cəzalandırmasınlar. Rusiya Federasiyasının təklif etdiyi budur.
Sülh sammitinə gəlincə, o, üç səbəbə görə vacibdir. Birinci səbəb odur ki, sammit bu cür müharibələrdə ancaq ədalət yolu ilə, ölkənin ərazi bütövlüyünə, suverenliyinə riayət edildikdə, müharibə cinayətlərinə, təcavüz aktına görə qanuni cəzalar olduqda və s. sülhə nail olmaq imkanının son təsbitidir.
İkincisi, bu sammitdə iştirak edəcək ölkələrin sayını artırmaqla, biz yenidən bütün bunlardan danışa bilərik. Yəni müharibəni ədalətli şəkildə bitirməyin nə üçün vacib olduğunu, mübahisələrin həll oluna biləcəyi yeganə platforma kimi yenidən beynəlxalq hüquqa qayıtmaq barədə fikir mübadiləsi aparıla bilər. Üçüncü səbəb isə Rusiyanın bu gün sülh təklif etmədiyini bildirməkdir.
- Polşa kimi Ukrayna da ərazisində nüvə imkanlarını yerləşdirməyi təklif edə bilər?
- Burada nüvə silahlarından danışmağa ehtiyac yoxdur. Təcavüzü effektiv şəkildə dəf etmək üçün kifayət qədər həcmdə adi silah əldə etmək imkanından danışmalıyıq. Çünki hələ də silahların sayı ilə bağlı problemlərimiz var. İstərdik ki, daha çox adi silahlarımız olsun. Mənə elə gəlir ki, Rusiya, prinsipcə, artıq qlobal nüvə hücumunun qarşısının alınması haqqında müqaviləni, nüvə silahının yayılmaması haqqında müqaviləni pozub. Rusiya əvvəla, nüvə texnologiyasını İran kimi ölkələrə ötürmək üçün istifadə edir. Biz bunu yaxşı bilirik, o cümlədən təkcə texnologiya deyil, həm də xammalı. Rusiya taktiki nüvə silahlarının, taktiki nüvə başlıqlarının bir hissəsini Belarusa köçürüb. Amma bunu etmək hüququ yox idi.
Təbii ki, Rusiya da, prinsipcə, qlobal təhlükəsizliyin daha bir böyük qatını sıfırlayır. Bundan əlavə, unutmayaq ki, Rusiya işğal olunmuş Zaporojye nüvə stansiyasından qlobal şantajın əsas elementlərindən biri kimi istifadə edir. Yəni başa düşmək lazımdır ki, burada məsələ nüvə silahının yerləşdirilməsi və ya yerləşdirilməməsi ilə bağlı deyil, məsələ odur ki, Rusiya bütün bu pozulmuş beynəlxalq müqavilələrə görə cavab verməlidir.
- Artıq bir neçə gündür yeni böyük dalğanı nəzərdə tutan səfərbərlik ilə bağlı qanun qüvvəyə minib. Bu yaxınlarda açıqlamanızı oxudum ki, xaricə çıxmış çağırışçılar barədə məlumatlar var sizdə. Ümumiyyətlə, yeni çağırışçılar ehtiyatı xaricdə çoxdurmu?
- Qüvvəyə minmiş "Səfərbərlik haqqında" qanun təbii ki, uzunmüddətli müharibə ilə bağlı hüquqi prosedurlara aydınlıq gətirir. Yəni prosedurlar, səfərbərliyin necə baş verməli olduğu, hansı sosial qrupların əhatə olunub, hansının olunmaması, seçim prosesinin və təlim prosesinin necə keçirilməli olduğu aydınlaşdırılır. Daha sonra rotasiya, demobilizasiya və s. proseslər var. Resurslara gəlincə, ölkə daxilində kifayət qədər böyük həcmdə mümkün resurslar var. Əlbəttə ki, ölkəni tərk edən və potensial olaraq hərbiçi ola biləcək insanların ölkəyə qayıtmalarını istərdim. Amma təəssüf ki, bu, mürəkkəb prosesdir, başqa dövlətlərlə razılaşmalara, başqa dövlətlərin müxalifətinə və s. əsaslanır. Mən istərdim ki, bu insanlar Ukraynanın hansı vəziyyətdə olduğunu və nə üçün geri qayıtmalı olduqlarını başa düşsünlər. Çünki təkcə səfərbərlik prosesi baş verəndə söhbət təkcə hücum batalyonlarında, hücum briqadalarında iştirakdan getmir, həm də Silahlı Qüvvələrin bütün infrastrukturunda yerlər var. Onların sayı çoxdur və bu insanların ölkəyə bu müharibədə effektiv mübarizə aparmasına köməklik etməsi yaxşı olardı.
- Hazırda xalqın səfərbərliyə qarşı əhval ruhiyyəsini necə qiymətləndirərdiniz?
- Səfərbərlik həmişə çətin, mübahisəli bir proses olacaq, xüsusən də böyük bir müharibəniz olduqda. Şübhə yoxdur ki, bunu dərk etmək çətin olacaq. Amma başqa məsələ ondan ibarətdir ki, Ukrayna faktiki olaraq döyüş meydanında özünü müdafiə etməsə, sağ qalmaq üçün bir variantı yoxdur. Bunun üçün səfərbərlik prosedurlarını düzgün idarə etmək lazımdır. Yəni insanlar üçün çətin olmasına baxmayaraq onlarla danışmaq lazımdır.
Rəylər