Xronika: "Vəziyyət gərginləşməyə başladı, 500-dən çox ailə ilə birgə kənddən getməyə məcbur olduq"

Bu gün Baku TV-də Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində jurnalist Əsgər İbrahimovun müəllifi olduğu "Həyat Hekayəsi" verilişinin növbəti buraxılışı hazırlanıb.

"Atamgil Stalinin göstərişi ilə qatarla Sabirabada gətirilib" adlı veriliş Zəngibasar mahalının eyniadlı rayonunun Sarvanlar kənd sakini Zəhra Sadıqovanın həyat hekayəsinə həsr olunub.

O, 1957-ci ildə dünyaya göz açdığını, uşaqlıq, məktəb illərinin o kənddə keçdiyini, pedaqoji təhsil aldıqdan sonra doğma kəndində coğrafiya müəllimi kimi fəaliyyət göstərdiyini və ailə qurub ev-eşik sahibi olduğunu deyib.

Onun sözlərinə görə, nəslinin qaçqınlıq tarixi 1918-ci ildən başlayır: "Andranikin qoşunları tərəfindən ilk dəfə didərgin salınan ailə İranın Xoy şəhərinə pənah aparıb. İkinci qaçqınlıq Stalinin göstərişi ilə 1950-ci illərdə baş verib və ailə Sabirabad rayonuna köçməyə məcbur olub. 1988-ci ildə isə üçüncü və ən ağrılı köç başlayıb. Həmin ilin fevralından başlayan məkrli oyunlar bizim İrəvan şəhərinə getməyimizə artıq imkan yaratmadı. Biz tükənmiş bir vəziyyətdə yaşayırdıq. Kəndlərdə vəziyyət gərginləşməyə başladı. Noyabrın sonlarında 500-dən çox ailə ilə birgə kəndi tərk etməyə məcbur qaldıq. Mən 3 azyaşlı övladımı götürüb əvvəlcə Naxçıvana, sonra isə Bakıya gəldim".

Sarvanlar kənd sakini erməni məkrliliyi və vəhşiliyindən də söz açıb: "Rayonda ermənilər 37 yaşlı azərbaycanlını öldürdülər. Hər il aprelin 24-də ermənilər İrəvanın mərkəzində olan fəvvarələri qırmızı rəngə boyayırdılar ki, bu, onların qanıdır, guya türklər və azərbaycanlılar axıdıblar. Əzizbəyovun şəhərdəki heykəlini gizlədərdilər, bir aydan sonra dövlət tərəfindən yenidən gətirib yerinə qoyulardı. Orada yaşayan azərbaycanlılar hər zaman erməni təcavüzünə, şiddətinə rast gəliblər".

Z.Sadıqova sonda 36 ildir Vətən həsrəti ilə yaşadığını, doğma yurda qayıdacağı günü səbirsizliklə gözlədiyini bildirib: "Ağrı dağının ətəyində, Araz çayı və Zəngi çayının qovşağında yerləşən kəndimizdə Ağadədə və Qarapir kimi müqəddəs ziyarətgahlar mövcud idi. 1975-ci ildən sonra rayonun adını dəyişdirib Masis qoydular və bölgəyə kütləvi şəkildə ermənilər köçürüldü. Orada bizim tariximiz var. Biz nənə-babalarımızın, qohum-əqrabamızın qəbirlərini yenidən bərpa eləmək istəyirik. Əminəm ki, mən bu günləri görəcəyəm".

Ümumiyyətlə, bu həyat hekayəsi Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunan yüzminlərlə azərbaycanlının yaşadığı çətinlikləri, acı qaçqınlıq taleyini, eyni zamanda, doğma yurda qayıtmaq arzusunu əks etdirən bir güzgüdür.

Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri - qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.

Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi "XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin", - fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.

Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.

Ətraflı süjetdə: