Kazino turizmin inkişafı aləti kimi: Beynəlxalq təcrübə və Azərbaycan üçün perspektivlər

İqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinin inkişaf etdirilməsi məqsədilə atılan addımlar çərçivəsində Azərbaycanda turizmin inkişafı üçün xüsusi ayrılmış ərazilərdə kazinoların fəaliyyətinə icazə verilməsi məsələsi aktuallaşa bilər.

Oxu.Az xəbər verir ki, qlobal kazino sənayesinin illik dövriyyəsi hazırda yarım trilyon dollara yaxındır və bu göstəricinin hər il artacağı proqnozlaşdırılır. Belə ki, 2023-cü ildə qlobal bazarın həcmi 540 milyard dollar olduğu halda, 2024-cü ildə bu rəqəm 580 milyard dollara çatıb. Proqnozlara əsasən, 2028-ci ilə qədər bu rəqəm 745 milyard dollar olacaq.

Azərbaycana gələn turistlərin sayında müşahidə olunan artım ölkədə turizm infrastrukturunun daha da genişləndirilməsini və əlavə istirahət-əyləncə obyektlərinin yaradılmasını zəruri edir. Bir çox turizm ölkələri kimi, Azərbaycanda da kazinoların fəaliyyətinə icazə verilməsi bu istiqamətdə atıla biləcək addımlardan biri ola bilər.

Regionda bu modelin uğurlu nümunələrindən biri Gürcüstandır. Əhali və ərazi baxımından Azərbaycandan kiçik olmasına baxmayaraq, Gürcüstan turizm gəlirlərinə görə regionda öndə gedir. Bunun əsas səbəblərindən biri kimi, kazino sektorunun leqallaşdırılması göstərilir. Məsələn, 2021-22-ci illərdə Gürcüstanda qumar sektorunun dövriyyəsi 16.45 milyard avrodan 17.82 milyard avroya yüksəlib. 2024-cü ildə isə bu sahənin dövriyyəsi 28 milyard ABŞ dolları təşkil edib. Hazırda Gürcüstanda bu sektorda 20 mindən artıq insan çalışır. Əldə edilən gəlirlərin əhəmiyyətli hissəsi xarici müştərilərdən, o cümlədən Azərbaycan vətəndaşlarından formalaşır.

Qazaxıstanda da kazino biznesi ölkə iqtisadiyyatına böyük töhfə verir. Rəsmi məlumatlara görə, 2023-cü ildə qumar və mərc fəaliyyəti ilə məşğul olan mərkəzlərin ümumi gəliri 2.85 milyard dollar olub. Həmin il dövlət büdcəsinə bu sektordan 245 milyon dollar vergi ödənilib.

Özbəkistan isə 2025-ci ildən etibarən qumar oyunları üçün lisenziyaların verilməsinə başlayır. Rəsmi statistikaya əsasən, 2023-cü ildə Özbəkistan vətəndaşları onlayn oyunlara təxminən 1 milyard dollar xərcləyiblər. Qeyri-rəsmi hesablamalara görə isə bu rəqəm 7-8 milyard dollara qədər yüksəlir. Proqnozlara əsasən, kazinolar leqallaşdırıldıqdan sonra illik gəlir iki milyard dolları keçə bilər.

Rusiya, BƏƏ, Çin (xüsusilə Makao bölgəsi), Sinqapur, Filippin, Monako və Kamboca kimi ölkələr də kazino sektorundan böyük iqtisadi gəlir əldə edən ölkələr sırasındadır. Məsələn, Makao gəlirlərinin 80 faizi kazinolardan formalaşır.

Mütəxəssislər hesab edirlər ki, Azərbaycanda kazinoların fəaliyyəti ölkəyə daha çox turist cəlb edəcək. Hazırda Azərbaycanda bu əyləncə növünə maraq göstərən insanlar, əsasən, xarici ölkələrə üz tuturlar ki, bu da milyonlarla manat vəsaitin ölkədən çıxmasına səbəb olur. Rəsmi məlumatlara görə, Gürcüstan kazinolarının ümumi gəlirinin təxminən 20 faizi Azərbaycan vətəndaşlarının payına düşür. Əgər ölkədə kazinolar leqallaşdırılsa, bu vəsait ölkə daxilində qalacaq.

Kazinoların fəaliyyəti yalnız turizmə deyil, hotel, restoran biznesinə, vergi daxilolmalarına, infrastrukturun inkişafına və ümumi iqtisadi aktivliyə də müsbət təsir göstərə bilər. Bundan başqa, kazinoların olmaması bir çox insanları təhlükəli və qanunsuz onlayn platformalara yönəldir ki, bu da vətəndaşların fırıldaqçıların qurbanına çevrilməsinə səbəb olur.

Dünya təcrübəsi göstərir ki, düzgün hüquqi çərçivədə tənzimlənən kazino sektoru təkcə iqtisadiyyatın böyüməsinə deyil, həm də "kölgə" biznesinə qarşı mübarizəyə, cinayət gəlirlərinin leqallaşdırılmasının qarşısının alınmasına və sosial həssas qrupların qorunmasına xidmət edə bilər.

Belə obyektlərin xüsusilə Xəzəryanı zonalarda və sərhədə yaxın turistik bölgələrdə yerləşdirilməsi xarici turistlər üçün daha da cəlbedici ola bilər. Bu, Azərbaycanın "premium turizm" bazarında mövqeyini gücləndirməklə yanaşı, Rusiya, Türkiyə, İran, Qazaxıstan və Körfəz ölkələrindən gələn yüksəkgəlirli qısamüddətli ziyarətçiləri cəlb edə bilər.

Nəhayət, ölkədə qeyri-leqal kazinoların mövcudluğu və onlayn fırıldaqçılıq hallarının artması bu sahənin hüquqi bazasının formalaşdırılmasını daha da aktuallaşdırır. Xüsusi ayrılmış turizm zonalarında kazinoların fəaliyyətə başlaması həm ölkə iqtisadiyyatına, həm də ictimai təhlükəsizliyə töhfə verə bilər.

Aqil Vəlili