Azərbaycanın "qara siyahı"sına düşən ABŞ Milli Kəşfiyyat İdarəsinin yeni rəhbəri KİMDİR?

ABŞ Senatının Kəşfiyyat Komitəsi Prezident Donald Tramp tərəfindən Milli Kəşfiyyat İdarəsinin (MKİ) rəhbəri postuna namizədliyi irəli sürülən Tulsi Qabbardı bir səs çoxluğu ilə təsdiqləyib. Onu doqquz senator dəstəkləyib, səkkizi əleyhinə səs verib. Qabbard namizədliyinin təsdiqlənməsi ilə bağlı dinləmələrdə Ukraynadakı ABŞ bioloji laboratoriyalarına dair "sərt suallarla" üzləşib. O, yalnız Milli Təhlükəsizlik Agentliyinin keçmiş əməkdaşı Edvard Snouden üçün əfv istəməkdən imtina etdikdən və komitəyə xaricə səfərləri barədə məlumat verəcəyinə söz verdikdən sonra dəstək ala bilib. İndi Qabbardın namizədliyi ABŞ Senatının tam tərkibi tərəfindən təsdiqlənməlidir.

Bəs, Tulsi Qabbard kimdir? Onun Birləşmiş Ştatlarda fəaliyyəti necə yadda qala bilər? Həmçinin, bu ad Azərbaycan üçün niyə aktualdır?

Tulsi Qabbard 12 aprel 1981-ci ildə Amerika Samoasında (Sakit okeanın cənubunda yerləşən ada ölkəsi) anadan olub. 1983-cü ildə Qabbardın iki yaşı olanda ailəsi Havay adalarına köçüb. Qabbard Hinduizmdə müqəddəs bitki olan Tulsinin adını daşıyır.

T.Qabbard eyni zamanda 2021-ci ildən ABŞ ordusunun ehtiyatda olan polkovnik-leytenantıdır. O, 2013-2021-ci illərdə Havay ştatının Nümayəndələr Palatasının təmsilçisi olub. Qabbard 2003-cü ildə İraq müharibəsində iştirak edib. O, 2020-ci ildə Demokratlar Partiyasından ABŞ prezidentliyinə namizədliyini irəli sürüb, lakin uğur qazana bilməyib, 2022-ci ildə isə Demokratlar Partiyasını tərk edib. Tulsi Qabbard 2024-cü ildə Respublikaçılar Partiyasına üzv olub.

Qabbard siyasi baxışlarına görə qeyri-ənənəvi siyasətçi sayılır. O, Trampın dəst-xəttinə uyğun olaraq xarici müdaxilələrə qarşı çıxır, milli müdafiəni dəstəkləyir və müəyyən mühafizəkar mövqeyə malikdir.

Azərbaycana gəlincə, Tulsi Qabbard 2017-ci ildə Qarabağa qanunsuz səfər etdiyi üçün rəsmi Bakının "qara siyahı"sına (arzuolunmaz şəxslər siyahısına) düşüb. Belə ki, Qabbard 2017-ci ilin sentyabrında Ermənistanın təşkil etdiyi bir tədbir çərçivəsində işğal altında olan ərazilərimizə səfər edib. Bu səfər ölkəmizin ərazi bütövlüyünün və qanunlarının pozulması kimi qiymətləndirilib. Bu hadisədən sonra, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi Qabbardı "arzuolunmaz şəxs" elan edərək, onun ölkəyə girişini qadağan edib. Lakin Qabbardın ölkəmiz əleyhinə fəaliyyəti bununla kifayətlənməyib. O, İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycanı dəstəklədiyi üçün Türkiyəni ittiham edib və dövlət katibi Mayk Pompeo ilə birgə "üçüncü ölkələri Qarabağ münaqişəsinə müdaxilə etməməyə çağıran" sənədə imza atıb.

Qabbardın Azərbaycanla yanaşı, Türkiyə "sevgisi" diqqət çəkir. O, 2019-cu ildə qondarma erməni soyqırımının ABŞ tərəfindən tanınması üçün "erməni soyqırımı qətnaməsi"nin əsas dəstəkçisi olub. Yəni Qabbard hər zaman ermənipərəst mövqeyi ilə tanınıb və bunu nümayiş etdirməkdən də çəkinməyib.

Bəs, o vəzifəsindən ABŞ hökumətindən Ermənistana dəstək üçün istifadə edə bilər?

Düzdür, Qabbardın ABŞ hökumətində vəzifədə olması Ermənistan üçün stimul ola bilər, necə ki, biz bunu ermənipərəst Demokratlar partiyasının hakimiyyəti dövrlərində daha çox müşahidə etmişik, lakin unutmaq olmaz ki, Tramp administrasiyası üçün fərdi rəğbət və ya şəxsi münasibətlərdən daha çox ölkənin ümumi siyasi maraqları rol oynayır. Bu səbəbdən Trampın Cənubi Qafqaz siyasəti strategiyası çərçivəsində Ermənistanın Qabbarddan ciddi şəkildə faydalanacağı qəti deyil. Rəsmi Bakı da öz növbəsində bu təyinata etirazını bildirmək hüququndan istifadə edə bilər.

Mərahim Nəsib